ระหว่างที่รอ

พี่หนึ่งครับ

ฤดูใบไม้ผลิปีนี้มีฝนและเมฆหมอกสลับเข้ามาบ้าง แสงแดดไม่ได้ออกต่อเนื่องหลายๆ วันอย่างที่คนคาดหวังกัน อากาศเวลาเช้าบางวันยังเย็นอยู่เพราะลมแรง ยังต้องใส่แจ็คเก็ตกันลมเวลาออกไปข้างนอก คนดูเหมือนจะยังไม่รีบร้อนออกมาตากแดดกันนัก เหมือนรอให้หน้าร้อนแสดงตัวออกมาให้ชัดเจนก่อน แล้วถึงจะวางใจกันได้

คนหาเช้ากินค่ำย่อมออกมายืนรอรถเมล์กันตั้งแต่เช้ามืด (ซึ่งไม่มืดแล้วในฤดูนี้) เร่งไปถึงที่ทำงานให้ทัน คนอัดแน่นกันบนรถเมล์สายหลัก รวมทั้งรถไฟข้ามเมืองสำหรับคนที่ต้องเดินทางไปทำงานต่างเมือง หรือคนอยู่ชานเมืองที่ต้องเดินทางไกลไปทำงาน

หลายคนหอบหิ้วข้าวของลูกๆ พะรุงพะรังขึ้นรถเมล์ไปพร้อมกับต้อนให้มนุษย์เล็กๆ รีบเดินเข้าไปหาที่นั่ง พวกเขาหรือเธอไปส่งลูกเข้าโรงเรียนก่อนเดินทางไปทำงานต่อ บางคนฝึกลูกให้ขี่จักรยาน จะเห็นพ่อหรือแม่ขี่จักรยานไปพร้อมกับเด็กๆ เพื่อไปส่งที่โรงเรียน แล้วต่างคนต่างแยกย้ายไปสู่จุดหมายของตัวเอง

เมื่อตกเย็นเราก็จะเห็นพิธีกรรมเหล่านี้ซ้ำอีกครั้งหนึ่ง ด้วยหน้าหน้าตาอันเหนื่อยล้าอิดโรย เหนื่อยกันทั้งเด็กทั้งผู้ใหญ่ กลับบ้านเพื่อทำกับข้าวกินกันในห้องอพาร์ตเมนต์เล็กๆ ก่อนจะต้องรับเข้านอนเพื่อต้องตื่นเช้าอีกครั้ง

กิจวัตรเหล่านี้จะยังดำรงอยู่ไปกระทั่งเข้าหน้าร้อน ซึ่งจะเป็นช่วงเวลาของการหยุดยาว ซึ่งอันที่จริงแล้วการหยุดยาวนี้ไม่เหมือนกันไปทุกคน ต่างกันไปตามสาขาอาชีพ เพราะมีหลายครอบครัวที่ไม่สามารถหยุดได้ยาวๆ

ย้อนคำนึงกลับไปถึงช่วงเริ่มต้น ช่วงสิ้นสุดฤดูหนาว ผู้คนเริ่มวางแผนกันว่า เมื่อล่วงถึงกลางปี วันหยุดหน้าร้อน จะทำอะไรกันบ้าง จะต้องลางานกี่วัน เหลือวันหยุดอยู่อีกกี่วัน

พวกเขาจะพิจารณาจากเงินเก็บว่ามีเหลืออยู่เท่าไร และหลายๆ ครอบครัวต้องสลับกันหยุดในแต่ละปี อย่างเช่น ในปีแรกคนเป็นพ่อจะลาหยุดก่อน ส่วนคนเป็นแม่ต้องทำงาน และปีต่อไปก็สลับกัน เป็นต้น เช่นนี้เพราะรายได้รวมกันคงจะไม่พอ

รวมไปถึงการเปลี่ยนแปลงจุดหมายการเดินทางในช่วงวันหยุด จากที่ตั้งใจจะเดินทางไปเที่ยวต่างประเทศ ก็หันมาเที่ยวต่างเมือง หรือไปเช้าเย็นกลับ เพื่อจะช่วยให้ประหยัดค่าที่พักลงไปได้บ้าง

ผู้คนรู้สึกวิตกและเบื่อหน่ายไปกับราคาสิ่งอุปโภคบริโภคที่เพิ่มขึ้น เป็นเพราะเงินเฟ้อ ทุกคนบอกอย่างนั้น รวมทั้งในโทรทัศน์ รวมทั้งในบทวิเคราะห์หนังสือพิมพ์ รวมทั้งในบทสนทนาในมหาวิทยาลัย รวมทั้งคำแถลงของบรรษัทขนาดใหญ่ ธนาคารแห่งชาติปรับดอกเบี้ยขึ้นเป็นคำรบที่สอง ท่ามสายตาละห้อยของคนหาเช้ากินค่ำเป็นหนี้เงินกู้ซื้อบ้าน

ท่ามกลางการเบนเข็มมุ่งเข้าไปสู่การมีเศรษฐกิจสีเขียว รถสาธารณะก็ขึ้นราคาตามเงินเฟ้อ เราควรจะขึ้นตั้งนานแล้ว เราอุตสาห์รักษาระดับราคาให้ต่ำเพื่อช่วยผู้โดยสาร แต่ปีนี้ไม่ได้แล้ว เราจำเป็นต้องขึ้นแล้ว โฆษกของบริษัทเดินรถเอกชนประกาศเช่นนั้น

พร้อมๆ กับการประกาศผลการสำรวจอันมืดหม่นของสื่อมวลชนว่า ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ผู้ที่ใช้รถยนต์ส่วนตัวประหยัดมากกว่าผู้ที่ใช้รถสาธารณะ

ฉันไม่สามารถเช่าบ้านได้ –เธอบอกกับผมเช่นนั้น เธอเป็นชาวสวีเดนผิวขาวคนหนึ่ง อายุสามสิบกลางๆ มีลูกสองคน เธอเพิ่งหย่ากับสามี และเวลานี้กำลังตกงาน

การตกลงของทั้งสอง ซึ่งผมไม่แน่ใจว่าเป็นการตกลงที่ยินยอมพร้อมใจของทั้งสองฝ่ายหรือไม่ คือฝ่ายชายจะซื้อเธอออกจากบ้าน และเธอก็เป็นอิสระที่จะไปไหนก็ได้ ท่ามกลางข้อตกลง ซึ่งคงจะเป็นการยินยอมพร้อมใจของทั้งสองฝ่าย คือต่างจะรับผิดชอบเลี้ยงดูลูกคนละครึ่ง

เขาจะโยนเงินมาที่เธอก้อนหนึ่ง พร้อมๆ กับความทรงจำของอดีตการแต่งงานและอยู่ร่วมกันมา ให้เธอบริหารตามใจชอบ

ลูกสองคน อายุ 13 กับ 4 ขวบ กำลังเล่นลูกฟุตบอลอยู่ไม่ไกลนัก ฉันไม่สามารถเช่าบ้านได้ คุณรู้จักระบบการเช่าบ้านไหม

ผมบอกว่าไม่แน่ใจนัก

คุณจะต้องต่อคิวเพื่อจะให้ได้บ้านเช่า จากนั้นคุณก็จะต้องรอคิว ที่นี่ทุกคนมีคิวของตัวเอง และคุณจะต้องรอ วันหนึ่งก็จะถึงเวลาของคุณ

ผมมองออกไปที่ต้นวิลโลว ใบทิ้งลงปกคลุมหนาทึบ เด็กทั้งสองกำลังเล่นฟุตบอลกัน พี่ชายสอนน้องสาวว่าจะต้องเตะอย่างไร

เธอหัวเราะขื่น ทุกคนมีเวลาของตัวเอง คุณรู้ไหมว่าเฉลี่ยแล้วคนจะต้องรอนานแค่ไหนก่อนที่จะได้บ้านเช่า เธอง่วนอยู่กับการนับจำนวนลูกปัดที่ร้อยกันเข้าเป็นสร้อยคอของลูกสาวตัวน้อย

สามปี สามปีเป็นอย่างต่ำ เธอแบมือออกสองข้าง ตาโต ในตาสีฟ้านั้นอ้อนล้าเหมือนกับในตาของคนที่แออัดบนรถเมล์ในเวลาเย็น

แล้วระหว่างที่รอล่ะ คุณจะทำอย่างไร ?

นั่นน่ะสิ เป็นคำถามที่ดีมากเลย คนส่วนใหญ่ก็จำเป็นจะต้องไปเช่าบ้านหรือห้องมือสองต่อจากคนอื่น ซึ่งเขาก็จะโขกราคาขึ้นเกือบสองเท่า ขนาดค่าเช่าบ้านมือหนึ่ง คนยังกระเบียดกระเสียร แล้วคุณคิดดูสิ ระหว่างสามปีที่จะรอเสียเงินจ่ายค่าเช่าบ้าน ก็ต้องถูกขูดถูกรีดจากพวกเจ้าของบ้านเช่าเอกชนทั้งหลาย ซึ่งก็ไม่ได้มีฐานะดีไปกว่าคนเช่าเท่าไหร่

ผมใคร่รู้ระบบการเช่าบ้านที่ว่านี้ต่อไปอีก แล้วทำไมคุณยังไม่สามารถเช่าบ้านได้

ระบบที่ว่านี้ คุณต้องสามารถแสดงสลิปเงินเดือน แสดงให้เห็นว่าคุณมีปัญญาจ่ายค่าเช่า ไม่อย่างนั้นเขาก็จะไม่ไห้คุณเช่า ซึ่งตอนนี้ฉันกำลังตกงาน เขาก็ไม่พิจารณา

แล้วคุณจะทำอย่างไร

เป็นคำถามที่ดีมากอีกครั้ง ไม่ฉันไปเช่าบ้านมือสอง ฉันก็ต้องกู้เงินซื้อบ้านอย่างไรล่ะ

อย่างนั้นง่ายกว่าหรือ

การเป็นหนี้นั้นง่ายกว่าเสมอ เธอกวักมือเรียกลูกทั้งสองคนมา บอกว่าถึงเวลาที่จะต้องกลับแล้ว

ขอให้คุณโชคดีนะ ผมกล่าว เธอบอกว่าเช่นกัน ก่อนเด็กทั้งสองจะโบกมือลาผมด้วย คล้ายกับว่าเราเคยรู้จักกันมาก่อน

ผมเดินผ่านต้นวิลโลวต้นนั้นไปอย่างช้าๆ ใบมันไหว คล้ายกับว่าเป็นที่อยู่ของอะไรบางอย่าง.

ปรีดี

Malmö
May 2023

เกี่ยวกับผู้เขียน : ปรีดี หงษ์สต้น นักเขียน นักแปล นักวิชาการ ย้ายไปอยู่ประเทศสวีเดน เลี้ยงลูกไปพร้อมๆ กับสังเกตสังกาชีวิตที่เคลื่อนย้ายผ่านเวลาสถานที่ ภายใต้ระเบียบเสรีนิยมประชาธิปไตย