สาวน่านวัยยี่สิบแปด ‘อ้อม’ จีรวรรณ อินพรม จบมัธยมฯ ที่สตรีศรีน่านแล้วไปต่อปริญญาตรีรัฐประศาสนศาสตร์ ราชภัฏอุตรดิตถ์ กลับบ้านมาทำงานเซเว่นฯ ได้หกปี ลาออกมาเป็นไรเดอร์ วิ่งรับส่งอาหารและข้าวของเครื่องใช้ตั้งแต่แปดโมงถึงสามทุ่ม ระหว่างห้องแอร์และเงินเดือนประจำ กับแดดฝนบนถนนชีวิตฟรีแลนซ์ เธอบอกว่าอย่างหลังสบายใจกว่า.. ทำไมและอย่างไร ?
1
ถอยพาหนะคู่กายคันใหม่มาในราคาหกหมื่น จะว่าถูกก็ไม่ใช่ แต่รุ่นนี้ประหยัดน้ำมัน ดีดลูกคิดเคาะต้นทุนแล้วคุ้มกว่า เรียกว่าที่เคยจ่ายวันละเฉียดๆ สองร้อยก็ลดลงทันทีห้าสิบบาท ช่วงน้ำมันแพงวิ่งไกลๆ ขาดทุน ไม่มีใครอยากทำ ตอนนี้ดีขึ้นมานิด อย่างเลวๆ เลย เธอบอกว่าเข้าบ้านก็ต้องมีเงินติดกระเป๋าหกร้อย
“เวลาทำงานขึ้นอยู่กับเรา อยากเริ่มหรือเลิกเร็วกว่านั้นก็ได้”
วันหยุดล่ะ ?
“ก็แล้วแต่เรา อยากหยุดก็หยุด ปกติก็เฉลี่ยอาทิตย์ละวัน ยกเว้นช่วงไหนไปเที่ยวต่างจังหวัด”
2
ตอนจะลาออกจากเซเว่นฯ คิดไว้หรือยังว่าจะทำงานนี้ ?
“ไม่ได้คิด ไม่ได้วางแผน ไม่รู้เลยว่าจะทำอะไร รู้สึกแค่ว่าพอแล้ว อยากออกแล้ว ไม่ชอบทำงานกับคนเยอะๆ ..มีปัญหาหลายอย่าง”
ช่วงแรกไม่มีเหรอ ?
“สองสามปีแรกแฮปปี้ พอนานไปองค์กรเปลี่ยนแปลงเยอะ งานมากขึ้น เหนื่อย เลยออก”
เซเว่นฯ มีสามกะ กะแรกเริ่มหกโมงเช้า เลิกบ่ายสามครึ่ง กะบ่าย เข้าบ่ายครึ่ง เลิกสี่ทุ่มครึ่ง และกะดึกเริ่มสามทุ่ม เลิกเจ็ดโมง ทุกคนต้องสลับวนเวียนเป็นรายเดือน เลือกไม่ได้ว่าขอทำเฉพาะกะเช้ากะบ่ายเท่านั้น
“มากคนมากความด้วยมั้งคะ คือมันไม่ได้เยอะตูมทีเดียว แต่สะสมมาหลายปี”
3
จุดเริ่มต้นกับ Grab ?
“พี่ที่ทำเซเว่นฯ ด้วยกัน เขาลาออก ไปหางานใน จ.น่าน มันไม่มีที่ไหนได้เงินเดือนเท่าเซเว่นฯ หมายถึงวุฒิ ป.ตรี ในสายงานคล้ายๆ กัน เขาเลยไปขับแกร็บ ถามว่าได้เยอะมั้ย ก็ไม่เยอะ แต่ก็ไม่น้อยกว่าเซเว่นฯ อาจร้อนหน่อย แต่สบายใจ ไม่วุ่นวาย ฟังดูก็โอเค เลยไปลองบ้าง”
ทำมานานเท่าไรแล้ว ?
“เกือบๆ ปี”
โอเคมั้ย ?
“ก็โอเคค่ะ เทียบกับงานเก่าก็ดีกว่า”
เซเว่นฯ เขาให้เงินเดือนสักเท่าไร ?
“ทำหลายปี ฐานอยู่ที่ประมาณหมื่นห้า บวกค่านั่นค่านี่นิดหน่อยก็ตกเดือนละหมื่นเจ็ดหมื่นแปด ถ้าคนไหนตำแหน่งสูงกว่าก็ได้มากกว่านั้น”
4
คุณสมบัติของคนจะขับแกร็บได้ต้องมีอะไรบ้าง ?
“ก็ง่ายๆ ทั่วไป ขอแค่ไม่มีประวัติอาชญากรรม สมัครในเน็ต รออนุมัติ เปิดระบบให้” กรณีอ้อม ใช้เวลาราวหนึ่งสัปดาห์
ไม่ต้องไปนั่งสัมภาษณ์ หรือไปสมัครกับฝ่ายบุคคลของบริษัท ?
“ไม่มี ไม่เคยต้องไปเจอใคร เนื้องานก็อยู่ที่เรา ถ้าขยัน ก็มีโอกาสทำเงินเยอะ ไม่ขยันออกวิ่งก็ไม่ได้ หลักๆ คือต้องรับผิดชอบต่อตัวเอง ต่อลูกค้า ต้องควบคุมอารมณ์ให้ได้ ห้ามไปวีนใส่เขา ประมาณนี้ (หัวเราะ) นอกนั้นก็ไม่มีอะไร”
ระบบการแบ่ง หรือรายได้ของเรามันมายังไง ?
“จังหวัดน่าน ถ้าส่งในเมือง วิ่งใกล้ๆ ระยะทางไม่เกินห้ากิโลฯ ของแกร็บได้ 18 บาท ในแต่ละรอบ ส่วนใหญ่ก็ไม่ถึงห้ากิโลฯ แค่หนึ่งหรือสอง ถ้าเกินห้ากิโลฯ เราได้เพิ่มอีกกิโลฯ ละห้าบาท”
สินค้าที่รับส่งอยู่ตอนนี้ ?
“ส่วนใหญ่อาหาร รองๆ ไปก็รับของในบิ๊กซี เพราะวิ่งแกร็บมาร์ทด้วย คือแล้วแต่เราจะเลือก บางคนวิ่งอาหารอย่างเดียว สินค้าอุปโภคอื่นๆ ไม่เอา แล้วแต่เราเปิดระบบที่อยากทำ หรือจะรับผู้โดยสารด้วยก็ได้ ..เป็นวิน”
อ้อมรับผู้โดยสารด้วยมั้ย ?
“รับแค่อาหารกับแกร็บมาร์ท ไปรับของที่บิ๊กซีกับโลตัส”
พวกร้านของชำไม่มี ?
“ไม่มีค่ะ”
ที่ไม่รับคนเพราะว่า ?
“เราตัวเล็ก กลัวพาเขาไปล้มด้วยค่ะ ถ้าเจอคนตัวโตๆ เลยไม่รับดีกว่า”
5
ร้านอาหารเจ้าไหนฮิตสุด ต้องไปบ่อยๆ ?
“พวกอาหารเกาหลี ไก่บอนชอน แล้วก็เคเอฟซี พิซซ่า มีอาหารตามสั่งนิดหน่อย”
ลูกค้าส่วนใหญ่ ?
“มีหลายอายุ ส่วนมากเป็นวัยรุ่นกับคนวัยทำงาน”
เมื่อสักครู่ที่บอกว่าพยายามอย่าไปวีนลูกค้าคือยังไง ปัญหาคืออะไร ?
“บางทีเจอลูกค้าที่พูดไม่ค่อยรู้เรื่อง มึนๆ งงๆ ปักหมุดที่บ้านไม่ถูก เราโทรฯ หาเขา ขนาดตัวเขาเองยังไม่รู้ทางบ้านเขาเลย แล้วหนูจะรู้เหรอคะ (หัวเราะ) ก็พยายามระงับอารมณ์นิดนึง”
ทางร้านค้าจะไม่มีปัญหา ?
“ถ้ามีก็น้อยมาก เช่น ทำช้า สั่งของอย่างเดียว ทำสามสิบนาที มันไม่น่าถึง”
คนที่ทำอาชีพนี้อยู่ตอนนี้ถือว่าคู่แข่งเยอะมั้ย เต็มล้น หรือยังขาด ?
“ก็เยอะนะคะ แต่บางทีไรเดอร์ก็ไม่พอ แล้วแต่ช่วงเวลาด้วย ถ้าฝนตกหนัก ไรเดอร์บางคนไม่สู้สภาพอากาศแบบนี้ เขาก็ปิดระบบ คนที่ยังเปิดรับก็งานเข้ารัวๆ หนึ่งชั่วโมงสองชั่วโมงไม่ได้หยุด”
ปริมาณไรเดอร์ในจังหวัดน่านมีสักกี่คน ?
“น่าจะเกือบสองร้อย บางคนมาวิ่งหลังเลิกงาน ทำพาร์ทไทม์”
ผู้หญิงเยอะมั้ย ?
“เยอะนะ น่าจะถึงสี่สิบห้าสิบคน”
6
บางคนกลัวฝน ไรเดอร์อ้อมกลัวมั้ย ?
“ไม่กลัวค่ะ ยิ่งถ้าช่วงกลางวันออร์เดอร์น้อย เย็นฝนตก มันคือโอกาสทองของเรา คนอื่นไม่วิ่งก็ยิ่งดี”
ช่วงเวลาไหนลูกค้าเยอะ ?
“ช่วงเช้าถึงสิบโมง ลูกค้าไม่ค่อยมี พอเที่ยงถึงบ่ายโมง จะเยอะ หลังบ่ายสองบ่ายสามลดน้อยลง พอสักห้าโมงจะกลับมาเยอะอีก เพราะช่วงเวลาที่ลูกค้าจะสั่งอาหารเย็นกิน ถ้าเป็นวันหยุด สายๆ จะเงียบ แทบไม่มีออร์เดอร์ ต้องรอประมาณเกือบเที่ยง เสาร์อาทิตย์ พวกกาแฟก็จะสั่งช่วงบ่ายๆ”
ร้านกาแฟที่ไหนฮิตสุด ?
“อะเมซอน”
รองๆ ไปล่ะ ?
“ร้านเดอะคอร์ อยู่ถนนข้าหลวง ใกล้เจ้เล็ก ข้าวมันไก่”
7
ถือเป็นช่วงที่รู้สึกแฮปปี้กับชีวิตมั้ย ?
“แฮปปี้ค่ะ อยู่เซเว่นฯ ได้หยุดวันเดียว อันนี้คือแล้วแต่เรา ถ้าวันไหนเหนื่อยมากจริงๆ จะหยุดสองวันก็ได้ อยากไปเที่ยวต่างจังหวัดก็ได้ไป ถ้าทำเซเว่นฯ ต้องรอลุ้น ขอผู้จัดการ บอกล่วงหน้าเป็นเดือน และบางทีก็ไม่ได้ไป”
ชีวิตบนถนน อยู่กับรถมอเตอร์ไซค์ตลอดเวลา คิดว่าอันตรายมั้ย ?
“ก็เสี่ยงอยู่ทุกวัน พยายามระมัดระวัง เซฟตี้ที่สุด เป็นคนขี่รถไม่เร็วด้วยค่ะ ไม่ซิ่งเหมือนไรเดอร์ผู้ชาย ก็ปลอดภัยกว่า ไรเดอร์ที่ขับชนกันมักจะเป็นผู้ชายชอบซิ่ง”
เคยมีอุบัติเหตุมั้ย ?
“เคยครั้งหนึ่ง ชนท้ายรถ เพราะเขาจะเลี้ยวแล้วไม่เปิดไฟ เราจะแซง ดีที่ไม่รุนแรงอะไร”
การใช้รถใช้ถนนของคนน่านดีหรือแย่ยังไงบ้าง ?
“ก็ปกตินะคะ นานๆ มีแย่บ้าง น่าน รถไม่เยอะเท่าไร เย็นๆ ช่วงเลิกงาน รถติดนิดนึง แต่จุดเสี่ยงก็มี บางทีไปส่งทางโลตัส รถเยอะ กว่าจะข้ามได้ก็รอนาน”
8
โดยสถานะไรเดอร์ เป็นพนักงานของบริษัท หรือมีสวัสดิการอะไรมั้ย ?
“ไม่เชิงเป็นพนักงาน เหมือนพาร์ทเนอร์ ต้องใช้อุปกรณ์ของเขาที่ถูกลิขสิทธิ์ นอกนั้นก็ปฏิบัติตามกฎ รับอาหาร ถ่ายรูป ถ่ายใบเสร็จ ส่งให้เขา หลักๆ มีเท่านี้ คือต้องไปส่งให้ถูกจุดปักหมุด ถ้าทำไม่ถูกก็โดนแบน สวัสดิการไม่มีนะคะ มีแค่.. ถ้าเราทำถึงระดับนึงจะมีประกันอุบัติเหตุให้ หรือช่วงวันหยุดนักขัตฤกษ์อย่างสงกรานต์ ถ้าเราวิ่ง ก็จะได้ส่วนแบ่งเยอะหน่อย”
บริษัทพวกนี้มีกี่เจ้า ?
“ในน่าน ก็มีเข้ามาเยอะ แต่ไม่ค่อยได้รับความนิยม ที่นิยมมากๆ คือแพนด้า, แกร็บ, ไลน์แมน”
เหตุผลที่เลือกทำกับแกร็บเพราะว่า ?
“ตอนนี้วิ่งสองอย่าง แกร็บกับไลน์แมน ไม่ไปแพนด้าเพราะเขาให้กำหนดระยะเวลาวิ่ง เราต้องเข้างานตามเวลา”
เหมือนมีกะว่างั้นเถอะ ?
“ค่ะ แต่ไลน์แมนกับแกร็บ วิ่งเวลาไหนก็ได้ ไรเดอร์หลายคนทำสองที่ บางคนทำสามที่เลยก็มี เขาไม่ห้าม บางทีจองกะวิ่งแพนด้าไม่ทัน เขาก็มาวิ่งแกร็บ อีกเดือนหนึ่งจองกะได้ ก็กลับไปวิ่งแพนด้าเหมือนเดิม มันดีคนละอย่าง ของแกร็บ ถ้าวิ่งแต่ละวัน จะมีให้เก็บอินเซ็นทีฟ และโบนัสได้พรุ่งนี้ ของไลน์แมน วิ่งวันต่อวัน ไม่มีโบนัส แต่อาจจะได้เป็นรายอาทิตย์ ได้ยากกว่าของแกร็บ แต่ที่ไลน์แมนดีกว่าคือร้านค้าเยอะ คนนิยมใช้เยอะกว่า”
ห้าทุ่มเที่ยงคืน ยังมีไรเดอร์มั้ย ?
“ถ้ามีร้านค้าเปิด ก็มีคนทำ พวกผู้ชายวิ่งดึก”
เหล้าเบียร์ไม่ส่ง ?
“ใช่”
9
เคยเจอลูกค้าที่ทำให้รู้สึกว่าไม่ปลอดภัยมั้ย ?
“ถ้าถึงขั้นมาคุกคาม ไม่มี เจอแค่คนที่นั่งดื่มเหล้าเป็นวง ค่ำแล้วเราก็รู้สึกกลัวๆ นิดนึง แต่ก็ไม่มีอะไร ไม่เคยมีเหตุการณ์ที่รู้สึกแย่”
ไรเดอร์ผู้หญิงคนอื่นๆ เคยเจอมั้ย ?
“เท่าที่รู้ก็ไม่มีนะคะ มีแค่.. ของแกร็บมันจะต้องไปส่งไกลๆ ไปตำบลเมืองจังอะไรประมาณนั้น ถ้ากลางคืนก็คือมืดมาก เปลี่ยว ไรเดอร์ไม่อยากไป มันน่ากลัว”
10
ปริมาณงานช่วงนี้มากหรือน้อยแค่ไหน ?
“แล้วแต่โปรโมชั่นแต่ละค่าย บางวันเยอะมาก สองสามชั่วโมงติดกันคือไม่ได้พักเลย กำลังจะไปส่งที่หนึ่ง อีกที่หนึ่งเข้ามาแล้ว แต่บางวันน้อย แกร็บลูกค้าน้อยกว่าไลน์แมน โปรโมชั่นไลน์แมนแรงกว่า บางทีซื้อสองร้อย ลดห้าสิบ”
ค่าน้ำมันเฉลี่ยวันละเท่าไร ?
“ร้อยห้าสิบ ถ้าวิ่งยาวจากแปดโมงเช้าถึงสามทุ่ม”
เคยทำยอดน้อยสุดในวันหนึ่งได้กี่บาท ?
“หกร้อย ยังไม่หักค่าน้ำมันอีกประมาณร้อยนึง ช่วงน้ำมันแพงมีผลเยอะมาก ต้องยอมซื้อรถใหม่ เพื่อประหยัดน้ำมัน ตอนนี้ดีขึ้นมาบ้าง ราคาน้ำมันลดลง”
วิ่งทั้งวันก็ถือว่ารายได้ไม่เลว น่าพอใจอยู่ ?
“พอใจ แต่เหนื่อย โอเค แลกกับเรามีเวลาเป็นของตัวเอง อิสระ มีเวลาให้ตัวเอง ให้ครอบครัว เมื่อก่อนแทบจะไปเที่ยวต่างจังหวัดไม่ได้เลย”
ชอบขับรถมั้ย ?
“ไม่เท่าไร แต่ไม่ได้มีปัญหา ร้อนเท่าไรก็ไม่มีปัญหา บางคนโดนแดดไม่ได้ รุ่นนี้ไม่กลัวแดดไม่กลัวฝน (หัวเราะ)”
แดดน่านยามร้อนมันก็สุดๆ เหมือนกันนะ ?
“ค่ะ เคยมี ถ้าร้อนขนาดนั้นก็จอด หาที่หลบสักชั่วโมงแล้วไปต่อ”
11
อะไรคือความสนุกของอาชีพ ?
“อิสระ ไม่วุ่นวายกับใคร ค่าตอบแทนถือว่าคุ้มเหนื่อย”
ตอนไหนสนุกที่สุด ?
“ออร์เดอร์รัวๆ ค่ะ (หัวเราะ)”
12
ความเครียด หรือปัญหาที่ต้องแก้บ่อยๆ ?
“ไม่ค่อยเครียด อาจจะมี เวลาเจอร้านที่ออร์เดอร์เยอะ ไรเดอร์รอกันหลายคนแล้วลูกค้าแชตมาเร่ง ยังไม่ได้อาหารอีกเหรอ ปกติร้านนี้ได้เร็วกว่านี้นะ ทำไมวันนี้ช้า ..คือเราก็ไม่อยากให้มันช้า เพราะทำรอบไม่ได้”
เคยมีแบบ นั่งเหงาๆ สามชั่วโมง ไม่มีงาน ?
“มีค่ะ แต่ที่นั่งเหงา ไม่ใช่ไม่มีงาน แต่เหมือนว่าระบบไม่จ่ายงานให้เรา เขาไปจ่ายให้คนอื่น ประมาณว่าช่วงเวลานี้เราได้เยอะแล้ว คนอื่นยังไม่ได้ เลยไปแบ่งคนอื่น ทิ้งเราไว้สามสี่ชั่วโมงแล้วกลับมาจ่ายงานให้ใหม่”
มีแบบนี้ด้วย ?
“ก่อนโน้นไม่มี ช่วงหลังเจอมากขึ้น ไม่ทราบว่าทำไมแกร็บทำแบบนี้ ไม่ได้เจอเฉพาะเรา คนอื่นก็เจอ เกือบทุกคน แล้วแต่ใครเจอเวลาไหน วันไหน”
สามชั่วโมงแบบนั้นไปอยู่ที่ไหน ทำอะไร ?
“ไปนั่งใต้ต้นไม้ที่กำแพงเมือง (หัวเราะ) ส่วนใหญ่ไรเดอร์จะไปกองกันอยู่ตรงนั้น เพราะไม่ใกล้ไม่ไกลร้านค้า คือยิ่งเราอยู่ใกล้ร้านค้า งานจะเข้าดีกว่า ถ้าไปนั่งที่อื่นไกลๆ มันไม่สะดวก ไม่ค่อยมีที่ร่มด้วย แดดร้อน บางคนเอาเสื่อมาปูนอนรอก็มี”
มันอยู่ที่การจัดระบบว่าจะจ่ายงานให้ใคร ?
“ใช่, บางทีไรเดอร์นั่งอยู่ใกล้ร้าน แต่ไม่จ่ายให้ ไปเลือกคนที่อยู่ไกลออกไปเป็นกิโลฯ ไม่รู้ว่าทำไม เพราะอะไร แต่ไลน์แมนจะไม่เป็นแบบนั้นเลย ถ้าไรเดอร์นั่งแถวนั้นคือได้งานแน่นอน คือเขาจะรู้ตำแหน่งว่าเราอยู่ที่ไหน มีจีพีเอสของไรเดอร์ทุกคน”
แบรนด์ไหนใหญ่สุดชั่วโมงนี้ ?
“คิดว่ายังเป็นแกร็บ”
13
โควิดมีผลต่องานนี้ยังไงบ้างมั้ย ?
“มีค่ะ ส่วนใหญ่จะเป็นข้อดี คนออกไปไหนไม่ได้ ก็สั่งอาหารจากเรา แต่ก็เสี่ยง บางคนให้แขวนไว้หน้าประตู หมายเหตุไว้ว่าบ้านหลังนี้ออกไปรับไม่ได้ เพราะกักตัวอยู่ โดยรวมๆ จากที่วิ่งมามันก็ไม่ได้แย่ งานยังมีเรื่อยๆ แต่อย่างที่บอก ถ้าลูกค้าติดโควิดแล้วเขาออกมารับอาหาร เราก็เสี่ยง”
ยังไม่ติดโควิดใช่มั้ย ?
“ยังค่ะ รอบๆ บ้านติดไปหมดแล้ว”
14
ตอนเด็ก เคยมีความฝันอยากทำอาชีพอะไร ?
“ก็มี แต่รู้ว่าเรียนไม่เก่ง เลยไม่กล้าคิดไกลเกินตัว เป็นคนแบบที่ว่าถ้ามีอะไรก็ทำไปก่อน ตอนเรียนก็เลือกสาขาที่พอไปรอด”
คิดที่จะเรียนต่อ ป. โทหรือเปล่า ?
“ไม่คิด เพราะทางบ้านฐานะไม่ดี ถ้าเรียน คงส่งตัวเองเรียน แต่ทำงานหาเงินดีกว่า”
อยากมีชีวิตยังไง อยู่น่าน ย้ายไปจังหวัดอื่น หรือวันหนึ่งจะย้ายไปต่างประเทศ ?
“ยังอยู่น่านนี่แหละค่ะ ทำงานไป และมีวันหยุดได้เที่ยว ก็คิดว่าโอเค ทำงานหกเดือน พักไปเที่ยวสักอาทิตย์ ยังไม่คิดมากกว่านั้น ถ้าเอาที่อยากไปแบบอยากจริงๆ คืออยากไปอเมริกา คงไม่ใช่เร็วๆ นี้ แค่คิดไว้”
ทำไมต้องเป็นอเมริกา ?
“ชอบความเจริญ ..เคยเห็นพวกยูทูเบอร์เขาไปเที่ยวกัน เราไม่เคยเห็น ก็อยากไป เป็นประเทศแรกที่คิดไว้ตั้งแต่เรียนมัธยมฯ เป็นประเทศใหญ่ที่คิดอะไรได้เยอะ พัฒนา มันน่าสนใจ เราอยากไปดูสักครั้ง”
เคยไปต่างประเทศบ้างหรือยัง ?
“ยัง จะไปๆ ก็ไม่ได้ไปสักที เจอโควิดด้วย มีโอกาสคงจะไป ..ทำเซเว่นฯ คิดเรื่องเที่ยวไม่ได้เลย ไม่มีเวลา”
คุยเรื่องเที่ยว ไลฟ์สไตล์ไรเดอร์อ้อมคือซ้อนท้ายมอเตอร์ไซค์คนรักไปพัทยา ไปหาอะไรอร่อยๆ กินที่เชียงใหม่ ในเวลางาน เธอเป็นคนขี่ พ้นชั่วโมงการงานขอเป็นคนซบ
15
ภาคภูมิใจในอาชีพนี้มั้ย ?
“ก็ดีค่ะ สุจริต หาเงินได้ มีแค่บางครั้งเจอพนักงานในร้านอาหารมองเหยียดเราบ้าง ก็ช่างเขาเถอะ ปล่อยเขาไป รวมๆ ก็มีความสุข ไม่น้อยเนื้อต่ำใจอะไรกับงานกลางแดด บางคนถามว่าทำไมไม่ทำงานในห้องแอร์ เขาเห็นเราทำเซเว่นฯ มาก่อน หรือทำไมไม่ไปอยู่ร้านกาแฟ ยอมรับนะคะว่ามองเรื่องเงิน เรื่องผลตอบแทน เราทำตรงนี้ เทียบกับงานเก่ามันได้เยอะกว่าเห็นๆ ..ไม่ได้รู้สึกแย่ที่เลือกทางนี้”
เรียกตัวเองว่าอะไร ?
“ไรเดอร์”
ถ้ามีรุ่นน้องมาถาม จะแนะนำให้เขามาทำมั้ย ?
“ทุกวันนี้ก็มี คือเราบอกข้อดีข้อเสียทุกอย่าง ถ้าเขามีงานประจำก็มาทำได้ หลังเลิกงานถึงสองสามทุ่ม อย่างน้อยก็ได้ค่าข้าวในแต่ละวัน ช่วยเสริมพิเศษแต่ละเดือน เพราะบางคนอยู่หอ ต้องจ่ายค่าเช่า ..มีคนมาทำค่ะ น้องผู้หญิงที่อยู่เซเว่นฯ ด้วยกัน ตอนนี้เค้าก็ทำอยู่ ยังไม่ได้ลาออก บางทีวันหยุดถ้าอยากมาขี่ ก็มา รับส่งของไม่กี่ชั่วโมงได้สองสามร้อย พอได้ค่าขนม”
16
อาชีพนี้มีตกงานมั้ย ?
“จะตกงานต่อเมื่อโดนแบนสัญญา ทำผิดกฎระเบียบแรงๆ”
ผิดอะไร ?
“ถ้าโดนแบนถาวรก็เช่น ไรเดอร์ไปทำร้ายแม่ค้า (หัวเราะ) แต่มันจะน้อยมาก เคยมีไรเดอร์แทงแม่ค้า เมืองน่านนี่แหละค่ะ ไม่รู้ว่าเหตุการณ์เป็นยังไง อาจหัวเสียมาจากข้างนอก ร้านทำช้า คุมตัวเองไม่อยู่ หลักๆ คือพวกอาชญากรรม แต่ถ้านิดๆ หน่อยๆ เช่น ส่งของไม่ตรงจุด ลูกค้าปักหมุดผิด อันนี้ไม่เข้าข่ายโดนแบน ถ้าไม่บ่อยเกิน ถ้าแบนก็แค่สองสามวัน”
อ้อมเคยโดยมั้ย ?
“เคย คือเมืองน่านเรา.. หรือที่อื่นก็มี มันจะมีร้านค้าที่เขามีโค้ดส่วนลด โค้ดเถื่อนอะไรทำนองนั้น หนูก็ไม่รู้ว่าเขาไปได้มายังไง แต่มันมีคนทำอาชีพรับปั๊มงาน เขาจะมีโปรแกรมในโทรศัพท์อะไรสักอย่าง แปลงข้อมูลและปั๊มออกมาเป็นงาน ไรเดอร์ไปรับซึ่งไม่ได้รับอาหารจริง ไปถ่ายรูปกับอาหารที่เขาเตรียมไว้ แต่ไม่ได้เอาอาหารออกร้าน หรือบางทีส่งของไม่ตรงจุด บางทีปักหมุดกลางแม่น้ำก็มี มันจะไม่ตรง มีนิดๆ หน่อยๆ ถ้าตรวจสอบแล้วพบว่าทำผิดกฎระเบียบ เขาจะส่งข้อความมาเตือนว่าโดนแบนสองสามวัน เดี๋ยวเปิดระบบใหม่”
เราจะรู้ได้ไงว่าเจองานปั๊ม ?
“เราเลี่ยงไม่ได้ มีมาเรื่อยๆ มีคนปั๊มออร์เดอร์ ร้านค้าจ้างเขาปั๊มให้มีออร์เดอร์เข้าร้าน พอมีปุ๊บ ระบบก็จะส่งงานมาให้ไรเดอร์ เขาจะรู้กันหมดแหละว่าเป็นงานปั๊ม แต่เลี่ยงไม่ได้ เพราะถ้าไรเดอร์เลี่ยงหรือยกเลิก เปอร์เซ็นต์งานก็จะลดลง ถามว่าบริษัทรู้มั้ยว่าอันนี้คืองานปั๊ม เขาก็รู้ แต่คือเขาทำอะไรไม่ได้ ไปแบนร้านค้าวันนี้ พรุ่งนี้ก็เปิดร้านใหม่ เปิดชื่อใหม่ไปเรื่อยๆ ร้านค้าได้เงินเยอะไงคะ จากปกติขายหน้าร้าน ออร์เดอร์จริงอาจได้แค่สามสิบ พอทำงานปั๊ม บางวันได้เป็นสี่ห้าร้อยออร์เดอร์ โดยที่ร้านค้าไม่ได้ทำของออกมาจริง ของที่ทำยังอยู่เหมือนเดิม”
แล้วใครจ่ายตังค์ ?
“มันมีคนปั๊มอยู่อีกที่ ปั๊มสั่งอาหารเซ็ตละสองร้อย มีโค้ดส่วนลดหนึ่งร้อย ราคาอาหารเหลือหนึ่งร้อย เขาก็จะปั๊มมา ร้านรับเต็มสองร้อย แต่จ่ายแค่หนึ่งร้อยเพราะร้านเป็นคนจ่ายเงิน อาจไปหักจากคนที่เขาปั๊ม ห้าบาทสิบบาทก็ว่าไป ร้านก็รับเก้าสิบบาท แต่ไม่ได้ทำอาหารออกมาให้ เหมือนว่าราคาอาหารสองร้อย ใช้ส่วนลดเหลือหนึ่งร้อย แล้วมันจะหัก ร้านจ่ายเงินให้เราหนึ่งร้อย แต่ร้านรับเต็มไปสองร้อย เท่ากับร้านได้กำไรไปหนึ่งร้อย คือของไม่ทำ คนไม่ได้กิน มันมีระบบโกง มีการถ่ายรูป โชว์หลักฐานโดยมีไรเดอร์เป็นส่วนประกอบ ไรเดอร์ไม่ได้เงินในส่วนของร้าน แต่ได้ค่ารอบ ได้เยอะขึ้นด้วยเพราะค่ารอบมันรัวๆ ทั้งที่เราก็เห็นว่าอาหารไม่มี คือรู้กันเอง เรื่องนี้เป็นข้อเสีย เป็นจุดอ่อนที่เสี่ยงโดนแบน”
คนคิดทำคือร้านค้า ?
“ค่ะ มีแอพฯ ทำ จากร้านเล็กๆ ข้างทาง ขายได้เดือนหนึ่งแค่สองสามหมื่น ก้าวกระโดดมาเป็นขายได้สี่แสน ทั้งที่ไม่ได้ทำอาหารออกมาขายเลย ลองสังเกต ถ้าร้านไหนชุดเขียวๆ ไปกองกันเยอะๆ อาหารอาจไม่ได้อร่อย เขากำลังจำลองการบิน”
17
ทำสองที่ ทั้งแกร็บและไลน์แมน แล้วเลือกยังไงว่าเช้ามาจะใส่ชุดไหน ?
“บางทีก็ใส่เสื้อแขนยาวปกติ ใช้กล่องที่มีตราสัญลักษณ์”
ชุดไม่จำเป็น ?
“ไม่เชิง นานๆ ที ใส่ชุดอื่นบ้างก็ได้ หรือสลับใส่ชุดแกร็บ อีกวันไลน์แมน เขาไม่ได้บังคับขนาดนั้น ขอให้รู้ว่าของอันนี้นะ ส่งถูกต้อง และมันจะมีช่วงที่เขาอยากตรวจว่าไอดีนี้เป็นของคุณจริงมั้ย เพราะบางคนสวมเอาไอดีของอีกคนมาวิ่ง”
แต่ที่บ้านก็คือมีทั้งสองค่าย ?
“ค่ะ”
แล้วตกลงวันไหนจะแต่งชุดอะไร ?
“ไม่แน่นอน บางทีเอามาเปลี่ยนกลางวัน ไม่มีอะไรตายตัว ลูกค้าบางคนถามว่าใส่เสื้อไลน์แมน ทำไมวิ่งแกร็บ ก็บอกเขาว่าทำสองที่ ลูกค้าเข้าใจ”
เมื่อก่อนวิ่งแกร็บอย่างเดียว ผลงานอ้อมอยู่ระดับฮีโร่ คือสูงสุด แต่เดี๋ยวนี้วิ่งสองค่าย ได้แค่แพลตินัม ส่วนของไลน์แมน เพิ่งทำได้เดือนกว่าๆ อยู่ระดับสตาร์ รอเดือนหน้าว่าจะขยับขึ้นโปรหรือเปล่า
18
ความต่างของสองค่ายนี้คืออะไร ?
“แกร็บ จำนวนงานแล้วแต่เขาจะจ่าย ไม่เกี่ยวว่าคุณอยู่ระดับไหน ไม่ใช่ว่าฮีโร่จะมีงานเยอะ แต่ของไลน์แมนจะมีผล ถ้าคนระดับโปร โปรพลัส จะได้งานเยอะกว่าคนเริ่มต้นใหม่”
เขาบอกยังไงว่าใครได้ฮีโร่แล้ว ?
“เริ่มเดือนใหม่เขาจะเปลี่ยนประวัติเราในหน้าแอพฯ ว่าเราอยู่ระดับไหน”
ค่าตอบแทนค่ายไหนน่าพอใจกว่า ?
“พอใจทั้งสองค่าย อยู่ที่แต่ละวันเพราะงานไม่เหมือนกัน เช่น วันนี้แกร็บงานน้อย แต่เป็นงานวิ่งทางไกล ค่าตอบแทนสูง แต่วันไหนงานน้อย วิ่งใกล้ ก็ได้น้อย มันไม่แน่นอน ไลน์แมนก็เหมือนกัน แต่ดีตรงที่มีงานเยอะกว่า ค่าตอบแทนเลยสูงกว่าแกร็บนิดหน่อย ไลน์แมนวิ่งใกล้หมดเลย ค่าตอบแทนเลยได้เท่าๆ กัน ไม่มากจนเห็นได้ชัดเหมือนแกร็บ”
เป็นไปได้ไหมว่าวันหนึ่งจะยกเลิกค่ายนี้ เลือกค่ายนั้น หรือยังไงก็เอาทั้งสอง ?
“สองไว้ก่อน เพราะถ้าวิ่งสองทาง ทั้งวันเราจะได้เยอะมากกว่า อย่างพอถึงใกล้ค่ำ จะปิดแกร็บเพราะถ้ามีงานไปไกลมันเสี่ยง แต่ละค่าย งานไม่เหมือนกัน บางวันแกร็บดีกว่า บางวันไลน์แมนดีกว่า คือยังไงเปิดไว้ทั้งสองอัน ไม่ได้อันหนึ่งก็ต้องได้อีกอัน”
แล้วทำไง ถ้างานมันมาพร้อมๆ กัน ?
“ถ้ากำลังส่งไลน์แมนอยู่ แกร็บเข้า เราต้องรีบปิดรับงานของไลน์แมนก่อน ไปส่งให้ไลน์แมนให้เสร็จ แล้วโทรฯ หาออร์เดอร์แกร็บ บอกร้านค้าว่ามีออร์เดอร์เข้านะคะ อีกสักแป๊บจะเข้าไปรับ พอส่งไลน์แมนเสร็จ ก็วิ่งไปเอาของส่งแกร็บ แล้วค่อยกลับเปิดไลน์แมนใหม่”
19
มีมั้ยที่ลูกค้าสั่งอาหารแล้วของหาย หรือไรเดอร์ขโมยกิน ?
“ไม่มีหรอกค่ะ (หัวเราะ) คงไม่มีใครกล้า ส่วนใหญ่มีอย่างเดียวคือกลัวหก ของเป็นน้ำ ถ้าหกขึ้นมา เรื่องใหญ่ กว่าจะเคลมได้ ลูกค้าบางคนเข้าใจ บางคนไม่เข้าใจ ..กาแฟ เคยหกบ้าง ก็มี แต่ไม่มาก ขอโทษเขา ถามเขาว่ายังรับอยู่มั้ย เขารับและไม่ว่าอะไร ไม่เคยเจอที่ไม่รับ ลูกค้าบ้านอยู่ไกลๆ อย่างนาผา เกือบถึงอำเภอเวียงสา เขาเข้าใจว่าหกบ้าง”
20
แต่ละวันรู้ยอดชัดเจนว่าได้เงินเท่าไร ?
“รู้ และถ้าออกวิ่งทั้งวันจะไม่ต่ำกว่านี้แน่”
เงินเข้าเป็นวัน ?
“เมื่อเราจบงาน ส่งแล้วได้เลย แต่ละวันมันไม่เหมือนกัน อย่างถ้าส่งไกลๆ จะได้เยอะ ถ้าวิ่งแต่ในเมืองได้น้อย เลือกได้ ก็ชอบวิ่งไกลมากกว่าเพราะได้เงินเยอะกว่า แต่ถ้าน้ำมันแพงก็ไม่อยากไปไกล (หัวเราะ)”
ตอนนี้ลิตรละ 37-38 บาท
“เดือนละสองหมื่นห้า พอได้อยู่ แต่ยังไม่หักค่าสึกหรอ ค่าเสี่ยงภัยบนถนน”
21
มองคร่าวๆ สามปีข้างหน้าคิดว่าจะยังวิ่งอยู่หรือเปล่า ?
“น่าจะ เพราะคนไม่วุ่นวาย ได้อยู่กับตัวเอง คือจากเซเว่นฯ มันบอบช้ำมากพอแล้ว (หัวเราะ)”
ยังไง ?
“ตั้งแต่ทำมานี่คือไม่ได้อยู่ที่เดียว วนไปหลายสาขา รู้มาหมดแล้ว คือเซเว่นฯ เป็นงานที่ผู้ชายทนอยู่ได้ไม่เท่าผู้หญิง ปัญหาคือตอนยกของหนักๆ มันไม่มีผู้ชายช่วย ผู้หญิงต้องทำเอง เอาของลงที อย่างร้านใหญ่ๆ ของลงเกือบแสน ไม่มีผู้ชายเลย น้ำเป็นสามสิบสี่สิบแพ็ก.. ทำแบบนี้แฮปปี้กว่าเยอะ เราเลือกได้ วันนี้ไม่ทำ พรุ่งนี้ทำ ปกติเสาร์อาทิตย์จะไม่ค่อยหยุดเพราะงานเยอะ”
กลับบ้านสามทุ่มก็ถือว่าหนักนะ ?
“ก็หนักอยู่ แต่ยังไงมันก็สบายใจ บางวันถ้าร่างกายไหวก็อยากวิ่งต่อ เพราะวิ่งไปเราก็ได้เงิน แต่ถ้าขี่มาทั้งวันแล้วรู้สึกเพลียก็พอ”
22
คำถามสุดท้าย ในฐานะไรเดอร์ เธอใช้บริการไรเดอร์บ้างหรือเปล่า ?
“ใช้ค่ะ ถ้าวันไหนเราอยู่บ้าน หรือบางทีมีโปรฯ น่าสนใจ ก็อยากใช้บ้าง (หัวเราะ)”
โดยประสบการณ์ เคยอยู่ในบิ๊กซี แล้วมีโปรฯ ป็อปคอร์น นาทีนั้นคือนั่งอยู่หน้าโรงหนัง แต่กดสั่งไลน์แมนเพราะได้ส่วนลด 40-50 บาท พูดง่ายๆ ว่าไรเดอร์ก็แค่หยิบจากเคาน์เตอร์เดินมาเสิร์ฟ
“ห่างกันเมตรเดียว นี่คือผลของแอพพลิเคชัน”.
เรื่องและภาพ: วรพจน์ พันธุ์พงศ์
