“ไล่ ก็ไม่ออก อยู่กันแบบนี้ ทุรนทุรายต่อไป”
เทียนชัย กาแก้ว วัย 60 ปี พูดถึงนายกฯ หัวหน้าคณะรัฐประหาร อยากส่งเสียงส่งข่าวว่าสินค้
เขาเรียนจบ ป.7 ทำมาทุกอย่าง ตั้งแต่ไร่ข้าวโพด สวนลิ้นจี่ ลำไย กรรมกรก่อสร้าง เลี้ยงไหม เลี้ยงหมู ขับมอไซค์รับจ้าง ขายของใช้ในครัวเรือน ขายล็อตเตอรี่ หลังสุดนี้กำลังเลี้ยงไส้เดือน ราษฎรเต็มขั้น ขยันทำกิน ปากพร่ำพูดพรุ่งนี้รวย มะรืนรวย แท้จริงเงินยังเป็นวัตถุไกลมือ
1
“อายุหกสิบแล้ว ทำงานไม่ค่อยไหว” เขากางมือให้ดูผลงานช่วงทำก่
“ปูนกัด ใส่ถุงมือก็เหงื่อออก เปียก มือเหี่ยวหมด โดนกัดจนแดง เลือดออก รักษาทั้งยากิน ยาทา ใช้มาเยอะ กว่าจะส่งลูกเรียนจบ ลำบากขนาดหนัก”
เป็นกรรมกรก่อสร้างอยู่กรุงเทพฯ ประมาณสิบปี สู้ไม่ไหว กลับน่านมาวิ่งวินมอไซค์
“ซื้อเสื้อวินสามหมื่น ส่งตำรวจเดือนละสี่ห้าพัน”
คุ้มเหนื่อยเหรอ ?
“ไม่คุ้มก็ต้องคุ้ม ได้วันละห้าหกร้อย เป็นพันก็มี แต่เดี๋ยวนี้แย่ รถส่วนตัวเยอะ ยาก็เยอะ”
2
ยาเยอะ มันเกี่ยวกับวิ่งวินยังไง ?
“เขาจ้างไป ผมเสียว กลัวโดนปล้นเอารถ ตายไปหนึ่งรายแล้ว ปล้นเอารถ โดนจับติดคุก ยังไม่ออกเลย”
3
ที่จริงขับมอไซค์ก็พอจะหาตังค์
“ได้ ที่ผมเลิกเพราะกลัวยาม้า กลัวเขาปล้น บางทีเขาไม่มีตังค์ เอาไก่ให้ก็มี เราไม่อยากเอาก็จำเป็นต้องเอา ร้อยนึง เขาไม่มี ได้ไก่มาตัว ดีกว่ากลับบ้านมือเปล่า ยังดีที่ได้ไก่มาต้มกิน บางคนให้วิทยุก็มี ก็มันไม่มีตังค์ บางคนเอาไม้ให้ ไม้แปรรูปเป็นท่อนๆ นี่แหละ ผมจะเอากลับบ้านยังไง (หัวเราะ) ลำบาก เรื่องหาเงิน บางทีออกไปตีสองตีสาม เพราะรถเชียงใหม่–น่าน เข้า บขส. กลับถึงบ้านทุ่มสองทุ่ม”
4
เคยมีอุบัติเหตุมั้ย ?
“เคย ผมเร่งไปส่งคนขึ้นรถโดยสาร ถึงสามแยก เห็นรถอีกคันมาและชะลอแล้ว แต่เขาชน ผมสลบกลางอากาศเลย ผู้โดยสารไม่เป็นไร ผมสลบ ผู้โดยสารเขย่าแล้วไม่ฟื้น เขาเอากระเป๋าตังค์ผมไปฝากไว้ที่
5
“พักฟื้นอยู่บ้านสองอาทิตย์ กลับไปวิ่งต่อ”
วินเดียวกันมีรถกี่คัน ?
“สามสิบ แต่วิ่งไม่ครบหรอก บางคนขาด ไม่มา มีวินอยู่ตรงตลาดล่าง บ้านสวนตาล กับ บขส. แย่งผู้โดยสารกัน ต่อยกัน ตอนหลังผลัดกัน ไปอยู่ บขส. วันหนึ่ง อีกวันมาอยู่ตลาด ถ้าไม่ทำแบบนี้ มันจะฆ่ากันตาย แต่เดี๋ยวนี้รู้สึกว่าเข้ากันดี
ทั้งจังหวัดน่านมีคนขับวิ
“หกสิบ ตอนเลิก ผมขายเสื้อได้สามหมื่นเท่าเดิม ตอนนี้เห็นว่าขายกันหมื่นกว่า มันหาเงินไม่ได้”
4
“เลิกขับวินก็มาขายของใช้ในบ้าน พวกหม้อไหสะไหลป๊าก รับจากร้านในเมืองมานั่
5
“ลูกบอก ลองซื้อล็อตเตอรี่มาขาย ได้ใบละสิบบาท ห้าร้อยใบ ได้ห้าพัน หักค่ารถ ค่ากิน ก็น่าจะพออยู่ได้”
ทำจริงอยู่ได้มั้ย ?
“ได้อยู่ เพราะตอนนี้ไม่มีหนี้ เมื่อก่อนผมกู้แหลก มีเงินอะไรมา เอาทุกอย่าง เขาให้น้อย โมโหเขาอีก ตอนนี้ใช้หมดแล้ว ผมเอาทุกอย่าง อาศัยว่าเราไม่ยอมนั่งอยู่เฉยๆ”
ซื้อล็อตเตอรี่ที่ไหน ?
“คนไปกดเอามา เขากดมาเท่าไรผมไม่รู้ เขามาขาย 85-86 บาท ถ้าเราเต็มใจก็ซื้อ ไปรับจากที่เขากดมาจากไปรษณีย์ รับมาแล้วไม่ขาย มาขายต่อให้ผม เขาขายแปดสิบกว่า เราขายร้อย”
6
ราคาต้นทาง
“แปดสิบกว่าตลอด มีทีนึง 77 ทีเดียวแค่นั้น นอกนั้น 85-86 ขึ้นไปถึง 91-92 ก็มี และผมหยุดเลย ไม่ขาย หยุดไปสองเดือน สี่งวด น้ำมันแพงด้วย วิ่งไม่ไหว”
แต่ละงวดรับมากี่ใบ ?
“หวยชุด สองร้อย ใบเดียว อีกสามร้อย รับและจ่ายสด จะโอนให้มันยังไม่เอาเลย”
ขายหมดมั้ย ?
“ผมเอามาน้อย แค่กล่องเดียว ห้าร้อยใบ ก็ขายหมด”
7
เคยเหลือ ?
“ช่วงที่ผมเป็นโควิด เหลือ 21 ใบ ไม่ถูกสักใบ (หัวเราะ) เหลือครั้งเดียว นอกนั้นขายหมด พยายามขายให้หมด ขายแถวบ้านเรา ตำบลเดียวกันนี่แหละ ขี่มอไซค์ไปเรื่อยๆ จุดนั่งประจำไม่มี”
ไม่ไปขายในเมือง ?
“ไม่ ตลาดเชียงแข็ง เขาก็ไม่ให้เข้า ถ้าเข้าคือต้องนั่ง เสียค่าแผงยี่สิบบาท เดินขายไม่ได้ อยากขายต้องไปนั่ง จ่ายค่าแผง ..ขาประจำมีอยู่แล้ว ขาย เราก็แพ้เขาอยู่ดี ของเขาเยอะ นั่งขาย เสียยี่สิบบาท ขายไม่ได้สักใบก็ขาดทุนอีก”
8
ตอนรับมาขาย เรามีสิทธิ์เลือกเลขมั้ย ?
“ไม่มี ซื้อเป็นกล่อง ยกกล่องมาให้เลย ..ขายยาก เศรษฐกิจแบบนี้ ยิ่งตอนโควิดหนักๆ บางที่เขาไม่ให้เข้าเลย ถ้ามีศพ ก็ไปขายป่าช้าโน่น บ้านเขาไม่ให้เข้า รับมาทุกวันที่ 5 กับ 20 รับปุ๊บ รีบขายเลย รอใกล้วันหวยออกไม่ได้ เดี๋ยวขาดทุน”
9
มีวิธีขายยังไงให้หมดทุกงวด ?
“ต้องขยัน ออกเช้าออกเย็น ถ้ามีงานศพ ต้องไป หน้าด้านหน้าทน เข้าไปหาเขา พูดคุยไปตามประสา รางวัลมาแล้ว หวยที่เหลือนี่ถูกทุกใบนะครับ โม้ไปเรื่อย”
เคยมีคนถูกรางวัลหรือเปล่า ?
“รางวัลที่สาม สี่ ห้า เคยมี แต่ที่หนึ่ง สอง ไม่ถูก ผมถ่ายรูปล็อตเตอรี่ไว้ทุกครั้ง งวดไหนถูก เราก็รู้”
10
จากคนไม่เคยขาย ทำไมคิดว่าจะขายได้ ?
“คนเล่นกันเยอะ คิดว่าต้องได้ ขนาดเมียยังซื้อ ผมก็ซื้อ แต่นานๆ ที ไม่ซื้อทุกงวด ผมขายหวย ผมไม่เล่น สามปีที่ขาย งวดหนึ่งบางทีผมเก็บไว้ใบสองใบ เลขท้ายรถบ้างอะไรบ้าง ถ้ามันไม่ออก ก็หยุด”
ตั้งแต่เกิดมาเคยถูกบ้างหรื
“ถูกหวยสองตัว สองสามครั้ง ล็อตเตอรี่นะ ใต้ดินผมไม่ซื้อ”
11
มีความเห็นยังไง กับพวกวิ่งหาเลขเด็ดเลขดั
“ผมไม่เชื่อ ล้านเปอร์เซ็นต์เลยคือไม่เชื่อ ถ้าดีจริง ถ้ารู้จริง ทำไมเขาไม่ซื้อ ไม่เก็บไว้เอง ถ้าผมรู้ ผมเก็บหมด ทั้งจังหวัดน่าน ขายรถมาซื้อเลย”
12
สนุกมั้ย ขายหวย ?
“เครียดมากกว่า อย่างถ้าพรุ่งนี้หวยจะออก ยังเหลือร้อยกว่าใบ ผมใจไม่ดี ทุกวันนี้ยังดี หมดหนี้”
มีวันไหนที่ขายไม่ได้เลยสักใบ ?
“ไม่มี มันต้องขายได้ ต้องมีคนซื้อ ถ้าเราขยันออกไป”
13
ยาเสพติดแรง คนปล้นมอไซค์ แล้วที่ผ่านมามีข่าวปล้นคนขายล็
“ไม่มีๆ ยังไม่เคยมีข่าว”
มีแต่ขอแปะ ขอเชื่อไว้ก่อน มีพ่อค้าด้วยกันขอแลกเลข
“บางคนอยากได้หวยผม ลูกค้าสั่งมา ขอแลกได้มั้ย ผมให้แลก ..เมืองจังมีคนขายล็อตเตอรี่
14
คิดว่าจะขายไปอีกกี่ปี ?
“ขายไปก่อน ยังไม่รู้ แต่ถ้าราคามันมาแพงมาก เราได้ไม่ถึงใบละสิบบาท ผมเลิก เสียเวลา น้ำมันก็แพง ได้สิบบาทยังแทบไม่เหลืออะไร บางคนถามว่าทำไมไม่ขายใบละแปดสิ
15
ทำมาแล้วหลายอย่าง ก่อสร้าง ขับวิน ขายหวย คิดว่างานไหนดีสุด ?
“ก่อสร้างดีนะ ยิ่งถ้าทำงานดี ได้วันละสี่ห้าร้อย อยู่ได้ แต่ถ้าไม่มีผลงาน ไม่รับผิดชอบ เขาก็ไล่ออก ไม่มีคนจ้าง ช่วงที่ผมไปทำงานกรุงเทพฯ เคยมี เขาให้ผมเหมาห้าวัน คืองานมันใกล้จะเสร็จแล้ว ผมทำสามวัน เรียกเขามาดู ตรวจทุกอย่างเลย ผ่าน เขาจ่ายผมเต็มห้าวัน สองวันที่เหลือเราเอาไปหางานอื่
16
“คนเราถ้าไม่มีหนี้ นอนหลับสบาย มีหนี้ นอนไม่หลับ ถึงวันใช้หนี้ เครียด
“พ่อแม่บางคนไม่อยากรับโทรศัพท์
“ตอนเป็นโควิด ผมบอกชาวบ้านไม่ต้
17
“ไม่มีหนี้ แต่ก็ไม่มีสร้อยแล้วเหมือนกัน (หัวเราะ) บอกเมียว่าช่างมันเถอะ ฝรั่งมาบ้านเราไม่เห็นมันใส่
18
ช่วงเหนื่อยๆ กับหนี้ หาเงินไม่ทันใช้ มีวิธีไหนให้มันผ่านทุกข์ ?
“ไม่มีวิธีอะไร เครียด มองหน้าเมียก็ไม่สมดุลกัน ตอนนั้นผมกินเหล้าด้วย เมา นอน เช้ามาคิดหาเงินกันใหม่”
ตอนนี้ไม่กินเหล้าแล้ว ?
“เป็นไขมัน ตอนก่อสร้างกินวันละสามสี่แก้ว บางทีเมาแอ๋ หายใจไม่ออก เมียพาไปโรงพยาบาล ผมไม่ไป ตายให้มันตายไป บอกเมียต้มน้ำร้อน พ่นยา หายใจโล่งขึ้น ลูกสาวโทรฯ มา ให้ไปอนามัย หมอตรวจดูแล้วบอกว่าไขมันติดตับ ถ้าอยากหาย ต้องเลิกเหล้า ไม่มียาให้กิน”
19
เลิกมั้ย ?
“เลิก ถ้าเลิกไม่ได้มันจะตายแล้วไง ตอนหลังหมอมียาให้กินวันละเม็ด ไปตรวจ ไม่มีไขมันแล้ว ลดยา กินครึ่งเม็ด อาการดี แต่วันหนึ่งน้องเมียมาเที่ยวหา กินเบียร์กับน้องเมียหมดไปลัง หมอนัดไปตรวจ ไขมันขึ้นมายี่สิบ ผมโกหกว่ากินเนื้อปิ้ง ผ่านไปอีกงวด ไปตรวจ ปกติ ผมบอกว่ารอบที่แล้วโกหกหมอ เขาว่าไม่ต้องโกหก เดาได้ว่ากินแน่นอน ผมเลิกเด็ดขาดมาสี่ห้าปี ตอนนี้ไม่กินแล้ว กินก็ไม่มีความหมาย เห็นคนเมารำคาญ ..ดีแล้ว ลูกเมียจะได้สบาย”
20
“ตอนผมยังกินเหล้า มีครั้งหนึ่งลูกจัดงานวันเกิ
21
“เคยเมาขนาดเห็นต้นกล้วยยังไหว้
22
“มีสวนเจ็ดไร่ ปลูกมะม่วง ลำไยอีกหกสิบต้น ราคายังไงไม่รู้ ลิ้นจี่ ล้มหมดแล้ว เอาไม่ทัน ราคาดีวันสองวัน ลง เราสู้ไม่ไหว รอดูราคาลำไย ถ้าดี คงพอลืมตาอ้าปาก ปีนี้มะม่วงแย่ โลละสามบาท บางทีสองบาท ผมไม่เก็บขายเลย ปล่อยให้สุกร่วง วันไหนว่างก็เก็บมาให้เมี
23
“อีกที มะม่วงเหมือนกัน คุยกันแล้วว่าโลละห้าบาท เขาถามว่าสามบาทขายมั้ย ผมบอก ก็เราคุยกันว่าห้าบาทไม่ใช่เหรอ เขาบอกว่ามันไม่สวย อ้าว ไม่สวยได้ไง ผมให้คุณดูแล้ว คุยกันแล้ว ผมบอก ถ้าไม่ซื้อห้าบาท ล้อห้ามหมุน โทรฯ หาคนใต้ที่มาเป็นเขยเมืองจัง ถามว่าอยู่ที่ไหน มีงานให้ทำด่วน ช่วยแทงยางสองเส้น เอาเท่าไร ว่ามา เขาบอกได้ๆ
“วันนั้นผมจ้างคนมาแทงยางรถห้
24
กลเกมคดโกงยังไม่จบ เขาควักหลักฐานล่าสุดให้ดูอีก
“ผมเก็บไว้หมด ดูนี่ๆ บอกว่าจะให้สิบห้าบาท เอาจริงให้ผมสิบสาม ผมเกือบจะจะต่อยหน้ามันละวันนั้
25
นอกจากเร่ขายขายล็อตเตอรี่ ทุกวันนี้ เทียนชัย กาแก้ว เลี้ยงไส้เดือนเป็นรายได้เสริม
เพิ่งเปิดการขายไปได้เมื่อไม่
“ผมทำมาทุกอย่าง เลี้ยงหมู เลี้ยงไหม ไร่ข้าวโพด.. คุยกับเมียให้อดทน มันต้องมีสักวันที่เป็นของเรา”.
เรื่องและภาพ: วรพจน์ พันธุ์พงศ์