โรคเรียกร้อง

สวัสดีครับพี่หนึ่ง

ก่อนอื่นขอแซวเล็กน้อย จดหมายสองฉบับก่อนตอนผมชมศรีภรรยา (ภรรยานิยม) พี่ตอบผมโคตรสั้น แล้วมาจดหมายฉบับก่อนหน้า พี่ตอบผมโคตรยาว

ผมเดาเอาเองว่ามันอาจเป็นปฏิกริยาบางอย่างในมนุษย์รึเปล่า ก่อนหน้านี้สั้นไปหน่อย ครั้งนี้ทำให้ยาวขึ้นเพื่อชดเชย

ช่วงนี้ผมดูบอลบ่อย แล้วผมเห็นเรื่องแบบนี้ในเกมฟุตบอลเหมือนกัน เวลาเราเห็นว่ากรรมการตัดสินอะไรอ่อนเกินไป หรือแข็งกร้าวเกินไปในครั้งหนึ่ง พวกเขามักมีการตัดสินครั้งต่อๆ มาที่อาจดูไม่เข้าท่า (เมื่อดูที่เหตุการณ์นั้นล้วนๆ) แต่ดูยุติธรรมมากเมื่อผนวกรวมเหตุการณ์ก่อนหน้าเข้าไป ให้ใบแดงหรือให้จุดโทษง่ายไปกับทีมหนึ่ง ก็ให้อีกทีมกลับแบบง่ายๆ สิ จะได้ยุติธรรม !

สำหรับผม มนุษย์แม่งผิดพลาดหรือทำผิดได้ตลอดเวลา (นี่ไม่ได้เกี่ยวกับการตอบของพี่นะครับ พี่อาจมีเหตุผลนานาประการที่จะตอบสั้นหรือยาว) แต่อยู่ที่ว่าเราจะจัดการอย่างไรกับมัน การชดเชยหรือชดใช้เป็นหนึ่งในวิธีการที่มนุษย์มักจะทำ

ช่วงนี้ผมสนใจเรื่องฟุตบอลมากขึ้น ตั้งแต่ เจอร์เก้น คลอปป์ มาคุมทีมลิเวอร์พูล ทีมทำผลงานดีขึ้นเรื่อยๆ จนได้แชมป์ติดไม้ติดมือมาบ้างในสองสามปีหลัง นี่ทำให้สเกาเซอร์อย่างผมชื่นใจมากมาย

ผมดูบอลอังกฤษและเชียร์ลิเวอร์พูลมาตั้งแต่อายุสักสิบขวบ บางทีก็สมเพชตัวเองนะครับ เกิดมาไม่เคยอยู่และไม่แม้แต่จะเคยไปอังกฤษหรือเมืองลิเวอร์พูล แล้วดันไปเป็นแฟนฟุตบอลทีมนี้ได้อย่างไร ลิเวอร์พูลเคยรุ่งโรจน์มากๆ ก่อนหน้าผมเริ่มเชียร์ แล้วตั้งแต่นั้นมาทีมก็อยู่ในช่วงขาลงตลอด บางคนบอกว่าฟุตบอลเป็นยิ่งกว่าศาสนาหรือเมีย (อันนี้ผมเติมเอง) ซะอีก คนเราพอได้เชียร์ทีมไหนแล้วก็มักจะไม่แปรเปลี่ยน เล่นห่วย ตกชั้น ทีมแตกก็ยังรักและเชียร์อยู่อย่างนั้น

สำหรับผมแล้ว มันน่าสนใจว่าทำไมถึงเป็นอย่างนั้น ผมเชียร์ด้วยการดูและอ่าน ก่อนหน้าที่จะมีการถ่ายทอดสดกันทุกแมทช์อย่างปัจจุบัน

ครั้งก่อนนั้น ผมได้แต่ดูเกมย้อนหลังในยูบีซีหรือไฮไลท์ประจำสัปดาห์ทางช่องเจ็ดสี และอ่านผลบอลและบทวิเคราะห์ผ่านนิตยสารรายสัปดาห์และหนังสือพิมพ์รายวันอย่างสตาร์ซ็อคเกอร์ของสยามสปอร์ต สื่อฯ ด้านกีฬาอย่างสยามสปอร์ตนี่มีอิทธิพลต่อการสะกดชื่อทีมและนักเตะมากนะครับ ถ้าราชบัณฑิตยสถานต้องบัญญัติศัพท์เกี่ยวกับฟุตบอลนี่ ผมเสนอว่าควรให้บรรดาคอลัมนิสต์หลายๆ คนของสยามสปอร์ตไปเป็นกรรมการ

ไม่นานมานี้มีข้อถกเถียงถึงหนังสือแปลเกี่ยวกับฟุตบอลเล่มหนึ่งว่าควรจะสะกดชื่อกันอย่างไร บ้างบอกว่าชื่ออย่างนี้ถ้าออกเสียงให้ถูก ควรสะกดให้ต่างไปจากที่สถาบันสยามสปอร์ตบัญญัติ บ้างบอกว่าจะสะกดอย่างนั้นไปทำไม ในเมื่อแฟนฟุตบอลในประเทศนี้คุ้นชินกับการสะกดแบบที่ผ่านมาไปแล้ว

เกมฟุตบอลในปัจจุบันต่างไปจากเมื่อยี่สิบสามสิบปีก่อนพอสมควร พูดกันง่ายๆ แบบแฟนบอลอังกฤษว่า พอล แกสคอยน์ อ้วนซ่าของสเปอร์สนี่ไม่น่ามีที่ทางในฟุตบอลสมัยปัจจุบันแน่นอน ทุกวันนี้ ถึงคุณเป็นกองหน้า ก็ไม่ได้หมายความว่าหน้าที่คุณมีแค่การยิงประตู เวลาทีมตั้งรับก็มีหน้าที่มาช่วยป้องกันและวิ่งไล่ คุณเป็นกองหลัง ก็ไม่ได้หมายความว่าคุณแค่ป้องกันไม่ให้ทีมเสียประตู เวลาทีมโต้กลับและบุก คุณก็ต้องส่งบอลให้ดี วิ่งช่องสร้างโอกาส และเผลอๆ ควรจะยิงประตูให้ได้ด้วยซ้ำ เกมฟุตบอลในปัจจุบันเรียกร้องกับนักเตะมากกว่าอดีตเยอะ ธรรมเนียมและจารีตต่างๆ ที่เปลี่ยนไป ทำให้นักฟุตบอลต้องปรับตัว โลกปัจจุบันเองก็เรียกร้องอะไรจากเราๆ ไม่ต่างไปจากเกมฟุตบอลสมัยนี้

เป็นพ่อ ไม่ได้หมายความว่าแค่หาเงินมาเลี้ยงครอบครัวและซื่อสัตย์ต่อภรรยา เป็นพ่อ อาจต้องทำอะไรหลายๆ อย่างที่พ่อในอดีตไม่เคยต้องทำ ทำอาหาร ล้างจาน ซักผ้า ดูแลลูก ไม่ใช่เรื่องผิดปกติของคนเป็นพ่อในยุคสมัยนี้แล้ว

เป็นแม่ ก็ไม่ได้หมายความว่าแค่ดูแลบ้านหรือลูกเท่านั้น เป็นแม่ก็อาจหมายถึงการต้องช่วยหาเลี้ยงครอบครัวด้วยก็ได้ เพื่อนบ้านชาวอิสราเอลสองครอบครัวที่ผมพบนี่ ผู้ชายเป็นฝ่ายทำอาหารและล้างจานให้ครอบครัวทั้งคู่เลย

โรงพิมพ์ภาพพิมพ์ที่ผมเคยและยังทำงานอยู่ก็มีเรื่องแบบนี้ ช่างพิมพ์ต้องไปช่วยช่างไสกาวหรืองานหลังพิมพ์อื่นๆ เวลาที่ทำงานไม่ทัน ไม่กี่วันก่อน ผมเพิ่งคุยกับหัวหน้าทีมหลังการพิมพ์คนหนึ่งให้ไปสาธิตและกำกับการทำงานของช่างตัด เพื่อให้งานที่ส่งต่อมาที่แผนกของเขาเรียบร้อยและไม่เกิดความยุ่งยาก

บางคนอาจบอกว่าเรียกร้องกันมากเกินไป แต่สำหรับผมเรื่องมันเข้าใจได้ง่ายๆ อ่ะครับ เห็นอยู่แล้วว่าอะไรจะเกิดขึ้น ทำไมต้องไปรอให้ผิดแล้วมาแก้ไขและชี้นิ้วบอกว่าคนอื่นผิด เข้าไปป้องกันและทำให้มันถูกตั้งแต่แรกไม่ดีกว่าหรือ

ผมคิดว่าเป็นทัศนคติที่มองผลลัพธ์ในภาพรวมมากกว่าความสำเร็จส่วนบุคคลหรือแผนก ถึงไม่ใช่หน้าที่หลัก แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าเราจะปฏิเสธความรับผิดชอบไปได้ ทุกอย่างมันเชื่อมโยงกันหมด กองหน้ายิงไม่ได้ บางทีก็เพราะกองหลังหรือกองกลางแม่งห่วย หรือบางครั้งเวลาทีมเสียประตู ก็อาจไม่ใช่เพราะกองหลังห่วย แต่อาจเป็นเพราะกองหน้าไม่ลงไปช่วยวิ่งไล่ เวลาเราย้อนหรือค้นดูอะไรลึกๆ เราอาจพบว่า เรื่องมันไม่ได้เป็นแค่อย่างที่เราเห็นในชั่วขณะนั้น

ผมเล่าเรื่องที่ไม่เกี่ยวกับพะงันซะยาวยืด หวังว่าพี่จะไม่เบื่อ ตั้งแต่เริ่มเขียนจดหมายถึงพี่มาสักพักก็พบว่ารู้สึกดี คิดเข้าข้างตัวเองว่าเริ่มพูดหรือเขียนอะไรได้สนุกและยาวขึ้น (หวังลึกๆ ว่าคนอ่านจะไม่หมั่นไส้) นี่เป็นความสุขอย่างหนึ่งของชีวิตที่พะงัน

ฝนตกมากขึ้นที่นี่ และมีพายุบางครั้ง ผ้าที่ซักไว้ บางครั้งตากสองวันก็ยังไม่แห้ง บางวันก็จำต้องวิ่งขึ้นวิ่งลงระเบียงบ้านอยู่หลายรอบ (ที่ตากผ้าอยู่ชั้นสอง) เพื่อเก็บและตากผ้าให้สอดคล้องกับ แดด ลม และฝน ของพะงัน กองหน้าอย่างเราไปช่วยกองหลังบ้างในบางครั้งบางครา ก็ทำให้เรากับกองหลังยิ้มให้กันได้ง่ายๆ

ด้วยรัก

จ๊อก

ปล. ผมอ่านจดหมายฉบับที่สิบและคำตอบให้ศิลป์ฟังหลายวันก่อน ทุกวันนี้เจ้าลูกชายซ้อมบอลด้วยเท้าซ้ายอย่างเอาจริงเอาจัง บอลจากเท้าซ้ายเริ่มมีน้ำหนักและทิศทางเข้าทีขึ้นเรื่อยๆ ไว้มีโอกาสผมจะพาไปลองลับฝีเท้ากับซีดาน(หนึ่ง)

ตอบ จ๊อก

หนึ่ง, เรื่องชดเชยหรือชดใช้ เห็นด้วยกับคุณว่าสมควรกระทำ ไม่งั้นมันจะรู้สึกผิด ติดค้างในใจไปตลอด ประเด็นคงเป็นเรื่องว่าต้องแค่ไหน อย่างไร จึงสวยงาม ลงตัว พอเหมาะพอควร กรณีกรรมการฟุตบอลที่คุณสังเกต เรามองอยู่บ่อยๆ เหมือนกัน และบางทีก็ชวนให้คิดว่าตกลงไอ้ที่ลึกๆ ในใจอยากชดใช้ มันกลับกลายเป็นการสร้างบาดแผลรอยขีดข่วนเพิ่มขึ้นหรือเปล่า นึกออกเนาะ คือรู้แหละว่าคราวก่อนพลาด อยากแก้ไข แต่ไปๆ มาๆ พอเป่าง่ายเกิน มันดูไม่เข้าท่าจริงๆ เอนเอียง ไม่ยุติธรรม จากที่ผิดพลาดเพียงครั้งเดียวเลยลุกลามพัวพันไม่สิ้นสุด ยิ่งแก้ ยิ่งเละน่ะ ทั้งที่รากเหง้าของมันคือความปรารถนาดีโดยแท้

สอง, เรื่องแฟนฟุตบอล หรือศาสนา (หรือเมีย) นี่ก็แปลกจริง คนมันจะรักจะชอบของมัน ใครก็ห้ามไม่ได้ หรือสุดท้ายมันอาจไม่ใช่เรื่องของเหตุผลเท่าไร (ถ้าจะหาก็คงเห็น แต่เห็นยังไงก็อาจไม่สมเหตุสมผลอยู่ดี –งงป่ะ ช่างมันเถอะ ตรงนี้เราเว้นเอาไว้ให้คนว่างงานเขาคิดละกัน ฝ่ายเราๆ เอาเวลาไปเลี้ยงลูกเลี้ยงเมีย ซักผ้าและดูบอล ดูจะเป็นสิริมงคลกว่า) ลิเวอร์พูลของคุณยังอาจพอเข้าใจได้นะ อย่างน้อยก็มีความเป็นสากล ข้ามชาติ ของเรานี่ ทอ. พูดตอนนี้คนคงส่ายหน้า อะไรของมึง

ทอ. คือทหารอากาศ และทหารอากาศสำหรับเราแปลว่า ปิยะพงษ์​ ผิวอ่อน คือโลกจะเป็นยังไงก็ช่าง ถ้าพูดในฐานะทีมโปรด คำตอบก็คือ ทอ. นี่แหละ สมัยเรียนทับแก้วเคยนั่งรถบัสสีส้มเข้ามาชมลีลาเดอะตุ๊กถึงสนามศุภฯ มีเพื่อนหนุ่มคนหนึ่ง เป็นอันรู้กันว่าถ้า ทอ. เตะ นัดสำคัญๆ เจอกันที่เก่า เวลาเดิม คืออัฒจรรย์ฝั่งใต้กระถางคบเพลิง ยุคนั้นมือถือยังไม่มี แต่เชื่อมั้ยว่าไปทีไรก็เจอกันทุกที ทั้งที่หลายแมทช์นี่คนแม่งล้านแปด

วิธีดูบอลของเราปัญญาอ่อนสุดๆ คือไม่ดูเป็นทีม ไม่เป็นแฟนทีมไหนจริงจัง (มีแค่ช่วงสั้นๆ กับ ทอ. ซึ่งก็แปลว่าปิยะพงษ์) ชอบคนไหน เราดูคนนั้น เช่น มาราโดนา, พลาตินี่, ซีดาน ใหม่ๆ หน่อยตอนนี้ติดตามดู อุ้ม ธีราทร (ฟอร์มล่าสุดที่เพิ่งได้แมนออฟเดอะแมทช์นี่จ๊าบมาก) โดยทั่วไปพฤติกรรมการดูไม่หนีไปจากนี้ คือเน้นดูทักษะลีลาเป็นคนๆ total football กูไม่สน ราวสักสามปีมานี้ คนที่เราดูมากที่สุดคือซีดาน ถึงตอนนี้ซึ่งน้าเขาแขวนสตั๊ดมาชาติหนึ่งแล้วก็ยังไม่เลิกดู มันเพลินจริงๆ มันงามจริงๆ คุณลองดูดิ เผลอๆ ลิเวอร์พูลอาจเป็นความหลังไปเลย

สาม, เราเข้าใจนะว่าฟุตบอลเล่นกันเป็นทีม เห็นด้วยกับคุณมากๆ ด้วยว่าความพ่ายแพ้บางครั้งไม่ใช่เพราะกองหลังห่วย แต่เรื่องใหญ่ใจความคือกองหน้าแม่งไม่ช่วยไล่ ซึ่งแย่น่ะ เพราะต่อให้คุณได้เป็นนักเตะยอดเยี่ยม แต่ทีมแพ้ มันก็ไม่มีความหมายหรอก ฟุตบอลคือ family แพ้ก็แพ้ด้วยกัน ชนะก็ชนะด้วยกัน ภาษาฝรั่งเศสมีคำว่า ensemble คืออยู่ด้วยกัน ไม่ว่าดีหรือร้าย และโลกก็เป็นอย่างที่คุณว่า คือนับวันยิ่งเรียกร้องสูง ทำหน้าที่เดียวไม่พอ จริงๆ มันก็เมกเซ้นส์นะ เพราะปกติมนุษย์ก็มีหลายหน้าที่บทบาทในตัวเองอยู่แล้ว เช่น ขณะที่เป็นพ่อ เราก็เป็นลูกด้วย เป็นพี่ใหญ่ แต่กับอีกหลายๆ คน เราก็เป็นน้อง เป็นผู้รู้ในเรื่องใดเรื่องหนึ่งมากๆ แต่กับอีกหลายเรื่องเราก็สุดแสนจะเยาวภาพ ฉะนั้น เรายืนในตำแหน่งเดียวไม่ได้มาแต่ไหนแต่ไร (อันนี้น่าจะคนละเรื่องกับทหารคนเดียวนั่งหลายเก้าอี้ แบบนั้นเขาเรียกเหี้ย) ปัจเจกกับสังคมเป็นเรื่องละเอียดอ่อนว่าเราควรเอาแค่ไหน บริหารจัดการอย่างไร ปราบดา หยุ่น เคยคุยกับเราว่ามันไม่แฟร์นัก ถ้าเขาจะปลีกวิเวกหรือหนีเอาตัวรอด ในยามบ้านเมืองวิกฤติ เราเห็นด้วยนะ ทั้งการหนีและการนิ่งดูดาย มันใจร้ายว่ะ ยิ่งถ้าหนีและนิ่ง ขณะคนบาดเจ็บล้มตายอยู่ตรงหน้า ที่พูดมาทั้งหมดไม่มีเจตนาจะสถาปนาตนเองเป็นนักบุญแต่อย่างใด เราเพียงเห็นว่าในเมื่อมนุษย์ไม่ได้ล่องลอยอยู่ในอากาศโดยลำพัง มันจึงต้องคิดให้ถี่ถ้วนรัดกุม กับบทบาทหน้าที่ สิ่งไหนพึงกระทำ สิ่งไหนมิอาจไม่กระทำ และแน่นอนว่าการยืนกางมุ้งรอโด่เด่อยู่แดนหน้าอย่างเดียวนั้นไม่ใช่วิสัยนักบอลที่ดี

โลกเรียกร้องสูงไม่เป็นไร และในสังคมสมัยใหม่เราเองก็ควรเรียกร้องต่อตัวเองให้สูงขึ้น พยายามเพิ่มประสิทธิภาพมากขึ้น เรื่องที่ควรหลีกเลี่ยงคือโรคเรียกร้องต่อผู้อื่น เพราะคำตอบมันจะไม่มีทางเป็นอื่นเลย นอกจากความผิดหวัง

สี่, เช่นเดียวกับคุณ เราก็ดูบอลมาจากการอ่าน (การฟังด้วย เออ ถ่ายทอดสดผ่านวิทยุ ฟังตั้งแต่เมื่อครั้งยังเป็นเณร ก็เลยต้องสึกไงละ ช่วงนั้นอยากทำวงบอยแบนด์ด้วย ต้องเขียนเพลงเองเท่านั้นด้วยนะ วงเรา /เพี้ยนฉิบหาย) นิตยสารอย่างฟุตบอลสยาม และสตาร์ซ็อคเกอร์คือพื้นฐานสำคัญที่ปูสู่โลกของการอ่าน ไม่มีสิ่งนี้ ไม่เจอสิ่งนี้ มันเดายากอยู่เหมือนกันว่าจะเดินเข้ามาสู่แวดวงข่าวสารและวรรณกรรมได้อย่างไร คัมภีร์ลูกหนังโลกอย่าง ย.โย่ง จึงเป็นขวัญใจของเรา กระทั่งเพื่อนร่วมๆ รุ่นอย่าง บอ.บู๋ จึงเป็นคนคุ้นเคย ก่อนที่จะรู้จักตัวจริง จะบอกอะไรให้ว่าตอนจบใหม่ๆ เราเคยไปสมัครงานที่ค่ายสยามสปอร์ตด้วย สอบการแปลและสัมภาษณ์ผ่านแล้ว เผอิญว่างานที่ได้นั้นเป็นนักข่าวสายมวย บวกกับ นสพ.ผู้จัดการ ก็ตอบรับเข้าทำงานในจังหวะเดียวกัน (อยู่ใกล้ ทำเลสะดวกสบายกว่าคลองเตย) เราเลยเลือกอย่างหลัง ไม่งั้นป่านนี้อาจยังวนเวียนอยู่แถวสนามราชดำเนิน ลุมพินี ฯ

ชีวิตบางทีมันมีทางแยกนิดเดียว แต่อาจพาเราเลี้ยวไปไกล.

เกี่ยวกับผู้เขียน : จ๊อก เป็นคนทำโรงพิมพ์ที่สนใจศิลปะ วรรณกรรม และสังคมการเมือง เป็นผู้อยู่เบื้องหลังเทศกาลหนังสือเล็กๆ หลายครั้ง ใช้ชีวิตอยู่กรุงเทพฯ มานานปี วันนี้ตัดสินใจย้ายไปเป็นชาวเกาะพะงัน