ผ่านมาจนถึงวันนี้ ‘นิทานชุดวาดหวัง’ ในโปรเจ็กต์ ‘วาดหวังหนังสือ’ ขายหมดเกลี้ยงไม่เหลือสักเล่ม จากจำนวนพิมพ์ทั้งหมด 3,000 ชุด
ไม่รู้ว่านิทานชุดนี้จะมีโอกาสได้พิมพ์เพิ่มอีกหรือเปล่า หรืออาจต้องกลายเป็นหนังสือหายากเข้าตู้โชว์ เพราะดูจากผู้หลักผู้ใหญ่ในแวดวงการศึกษาในหน้าข่าว เขาบอกว่า หนังสือนิทานชุดนี้มีเนื้อหาบิดเบือนที่อาจมีส่วนทำให้เยาวชนหลงผิด บ้างว่าเป็นการปลุกระดม บ่มเพาะ ล้างสมอง บางดอกเตอร์บอกว่า กระทรวงศึกษาฯ รู้หรือยัง ? งานชุดนี้อาจทำให้เด็กกลายเป็นซอมบี้สามกีบตั้งแต่อนุบาล
แม้หนังสือนิทานชุดนี้จะไม่ได้มีส่วนเกี่ยวข้องใดๆ กับหลักสูตรการเรียนการสอนของกระทรวงศึกษาฯ กล่าวคือ ไม่ได้เป็นแบบเรียนบังคับใช้ใดๆ แต่ขึ้นชื่อว่าเป็นหนังสือสำหรับเด็ก เป็นข้อมูลที่ถูกส่งต่อให้เยาวชนของชาติ หน่วยงานซึ่งเกี่ยวข้องจึงต้องสอดส่องดูแล สแกนหาว่ามีสิ่งใดเป็นพิษภัย เร่งตั้งทีมเฉพาะกิจตรวจสอบ แต่ไม่เข้าใจว่า เรื่องสำคัญอื่นๆ อย่างการปรับหลักสูตรให้เหมาะสมกับการเรียนออนไลน์ คุณภาพชีวิตครู วัคซีนสำหรับนักเรียน ความเหลื่อมล้ำทางการศึกษา โอกาสในการเข้าถึงข้อมูลความรู้ และอีกหลายร้อยหมื่นเรื่องที่ต้องเร่งจัดการ มันคืบหน้าไปถึงไหนแล้ว ทำไมถึงล่าช้าเต่าคลาน ไม่เห็นจะเร่งรีบแบบนี้บ้าง
นอกจากถูกไล่บี้จากกระทรวงศึกษาฯ หมายฉบับหนึ่งส่งตรงมาจากสำนักงานคุ้มครองผู้บริโภค ให้ตรวจสอบว่าเฟซบุ๊กชื่อ วาดหวังหนังสือ นั้นเป็นการประกอบธุรกิจฝ่าฝืนพระราชบัญญัติขายตรงหรือไม่ โดยเรียกแอดมินเพจไปพบเจ้าหน้าที่ เพื่อชี้แจงข้อเท็จจริงในการประกอบธุรกิจ ลงชื่อ นายฤทธิรอน ทวีทรัพย์ (นักสืบสวนสอบสวนชำนาญการพิเศษ รักษาราชการแทน ผู้อำนวยการกองคุ้มครองผู้บริโภคด้านธุรกิจขายตรงและตลาดแบบตรง ปฏิบัติราชการแทน เลขาธิการคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค)
“Facebook ขายตรง มีนับร้อยนับพันเจ้า กลุ่มขายหนังสือมือสองก็มีเยอะแยะ แต่มันเลือกปฏิบัติเฉพาะหนังสือที่ไม่ถูกจริตกับรัฐบาลเท่านั้น”
“นึกถึงอารมณ์ พรรคนาซี เผาหนังสือ”
“โอ้ยยย ดูชื่อตำแหน่ง ว่างแหละ สินค้าขายตรงหลอกลวงทั่วบ้านทั่วเมืองขยันแบบนี้ไหม”
“เรื่องส้นตีนในไทย คนวาดนิทานยังโดน”
บางส่วนจากคอมเมนต์แสดงความคิดเห็นต่อหมายเรียกพบเจ้าหน้าที่ ในเพจ วาดหวังหนังสือ
ทางด้านเสียงจากฝั่งผู้จัดทำชุดนิทานวาดหวัง บอกความตั้งใจว่า อยากสร้างหนังสือนิทานสำหรับเด็กที่มีความหลากหลายในเนื้อหาเพียงเท่านั้น
“วาดหวัง เติมพลังด้วยหนังสือดี” ประโยคซึ่งเป็นโลโก้แสดงเจตนาแปะอยู่บนปกหนังสือทุกเล่ม
ตอนนี้ดูเหมือนว่าความตั้งใจจะทะลุเป้าไปไกล ทั้งมุมที่หนังสือถูกพูดถึง เรื่องการค้าขาย รวมถึงคำถามมากมายที่น่าสนใจว่า สำหรับเรื่องการศึกษานั้น สังคมนี้กำลังส่งต่อความเชื่อแบบไหนให้กับเยาวชนของชาติ
ด้วยประเด็นร้อนแรง เอิกเกริกเกินเบอร์ขนาดนี้ เป็นข่าวใหญ่โตอย่างที่เล่ามา ก็ทำให้รู้สึกว่า ต้องสดับรับรู้ด้วยตัวเองว่าแท้จริงเป็นเช่นไร และนี่คือ 8 สิ่งที่ได้รับรู้ หลังอ่านชุดนิทานวาดหวัง
1. นิทานชุดวาดหวัง โดย วาดหวังหนังสือ มีทั้งหมด 8 เล่ม แบ่งเป็น 2 ชุด ชุดแรกชื่อ ต้นกล้า มี 4 เล่มดังนี้ 10 ราษฏร COMIC คนเล็กๆ ที่ยิ่งใหญ่บนหนทางประชาธิปไตย, เป็ดน้อย The Adventures of Little Duck, แค็ก! แค็ก! มังกรไฟ Hack! Hack! The Fire Dragon วายร้ายไฟป่า, ตัวไหนไม่มีหัว Who Has No Head?
และอีกชุดคือ ฟ้าใหม่ มี เสียงร้องของผองนก the call of birds แม้ถูกกักขัง แต่ยังหวังถึงอิสรภาพ, เด็กๆ มีความฝัน childen have dreams ตามหาความฝันช่วยกันให้เป็นจริง, จ จิตร ชีวิตอัจฉริยะไทย ผู้ใฝ่เรียนรู้ จิตรภูมิศักดิ์, แม่หมิมไปไหน Mom Where Are You Going?
2. ในแต่ละเล่มมีความหนาด้วยรูปภาพประมาณ 10 หน้า แต่ละเล่มแตกต่างลายเส้น สีสันสดสวย เด่นด้วยเอกลักษณ์สุดสร้างวรรค์ตามคาแรกเตอร์ของ illustrator แห่งยุคสมัยทั้ง 8 คน คือ The Art District’86, Viwenny, Mimininii, faan.peeti, สะอาด, ทวีวัฒน์ โพธิรัชต์, พรพิมล วงศ์ศิริทรัพย์, เพชรลัดดา แก้วจีน
3. ส่วนงานเขียน ในนิทานชุดวาดหวัง เป็นรูปแบบของกลอนประกอบภาพ โดยมี ‘สองขา’ หมอน-ศรีสมร โซเฟร ผู้มีผลงานเกี่ยวกับการเขียนหนังสือสำหรับเด็กหลาย 10 ปี เป็นโต้โผ และออกปากชวน หนูหริ่ง-สมบัติ บุญงามอนงค์ และดารานักเคลื่อนไหวประชาธิปไตย ทราย-อินทิรา เจริญปุระ มาช่วยเขียนเล่าเรื่องที่ถนัดคนละเล่ม นิทานทุกเล่มเขียนสั้น อ่านง่าย ได้ใจความ ตามสโลแกนที่บอกว่า เหมาะสำหรับเด็กอายุ 5 ขวบ ไปจนถึงวัย 112 ปี
4. นิทานชุดวาดหวัง เป็นหนังสือนิทานสำหรับเด็กที่อัปเดตเวอร์ชั่นตามทันยุคสมัยแม้รูปเล่มจะมองเห็นไม่ต่างไปจากหนังสือนิทานเด็กที่เคยมีมาก็ตาม แต่ประเด็นสำคัญอยู่ที่ว่า หนังสือนิทานชุดนี้บันทึกเรื่องราวตามที่เกิดขึ้นในสังคม
“บอกเล่าถึงความจริง ความงาม ท่ามกลางความเป็นไป” อีกหนึ่งสโลแกนของหนังสือที่แปะอยู่ที่ปกด้านหลัง
5. แน่นอนว่าบางเล่มในชุดนิทานวาดหวังนำเรื่องราวการเมืองมาสื่อสาร ถามว่ามันแปลกตรงไหน ในเมื่อหนังสือต้องการบอกเล่าความจริง การจับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น หยิบประเด็นที่ทุกคนได้เห็น ได้ติดตาม นำมาบันทึกไว้เป็นเรื่องเล่าหนึ่งที่เกิดขึ้นก็ถือเป็นสิทธิ์ที่ทำได้ อีกอย่าง เนื้อหาเกี่ยวกับการเมืองที่ว่า ไม่ได้ใส่ร้ายใครหรือโจมตีฝ่ายไหน และไม่มีการชี้นำบังคับขู่เข็ญใดๆ ทุกสิ่งอย่างล้วนเกิดขึ้น มีหลักฐาน พิสูจน์ได้ มีพยานยืนยัน
ยกตัวอย่างเช่นในเล่ม 10 ราษฏร หน้าปกชูสามนิ้ว เรื่องราวของแกนนำที่ต่อสู้ไปกับมวลชน เช่น ไผ่ ดาวดิน ทนายอานนท์ เพนกวิ้น ไมค์ รุ้ง แอมมี่ ฯลฯ มีเพียงวาดภาพสไตล์คอมมิกเล่าเรื่อง ภาพคมชัด ไม่นามธรรมตีความยาก ไม่มีความซับซ้อนใดๆ และเป็นเล่มเดียวที่ไม่มีข้อเขียนประกอบ
เล่มที่ชื่อว่า เป็ดน้อย คำโปรยบนหน้าปกบอกว่า ประชาธิปไตยจะไม่พ่ายแพ้ ร่วมปักหมุดหมายในรุ่นเรานี้ เล่มนี้นำเหตุการณ์การต่อสู้ของหนุ่มสาวกลุ่มคนรุ่นใหม่ คนร่วมยุคสมัยที่เกิดขึ้นในปัจจุบันมาเล่า
เป็ดเพื่อนพิราบ คาบใบไม้มั่น
ร่วมคิดร่วมฝัน แม้หวั่นภัยพาล
ล้วนมามือเปล่า ก้าวเท้าจากบ้าน
ดอกไม้ผลิบาน หลักการชัดเจน
กลับถูกคุมคาม ปราบปรามขู่เข็ญ
ฉีดน้ำกระเซ็น กระเด็นลิ่วลอย
โล่เป็ดหาญกล้า น้ำมาไม่ถอย
กองทัพเป็นน้อย คอยช่วยกันภัย
ยังมีอีกเล่มที่เกี่ยวข้องกับการเมืองโดยตรงนั่นคือ จ จิตร เล่มนี้บันทึกชีวประวัติขนาดย่อและย่อยง่ายของศิลปิน นักคิด นักเขียน กวีที่ทรงอิทธิพลต่อประวัติศาสตร์การเมืองไทย แม้จะล่วงลับไปแล้ว แต่ยังคงยืนเด่นโดยท้าทายด้วยผลงานมากมายที่ส่งต่อไว้ให้ชนรุ่นหลังได้สู้ต่อ เรื่องราวของเขาถูกเขียนขึ้นเป็นภาพสวยๆ เนื้อหาอ่านง่าย
จิตรเดินทางไกล ในคืนเดือนดับ
ถูกยิ่งนิ่งพับ ลาลับใจหาย
ผลงานยังคง ยืนยงท้าทาย
อธรรมอำนาจร้าย ไม่อาจทำลายจิตร
6. ในเล่ม เสียงร้องของผองนก นำนกหลายชนิดมาเป็นสัญลักษณ์ ในการเปรียบเปรยถึงเรื่องการถูกกักขัง การถูกลิดลอนสิทธิ์ทางความคิด นกหลายๆ ตัวหรือคนเล็กๆ หลายเสียง กำลังพยายามขับเคลื่อนโลกให้เกิดการเปลี่ยนแปลง
ประเด็นเกี่ยวกับธรรมชาติเจอได้ในเล่ม แค็ก! แค็ก! มังกรไฟ หนูหริ่งใช้ประสบการณ์ของตัวเองจากการเป็นสมาชิกในศูนย์อาสาดับไฟของมูลนิธิกระจกเงา มาเล่านิทานเรื่องแรกของตัวเองเพื่อหวังให้เด็กๆ และผู้คนหันมาสนใจปัญหาไฟป่าที่เกิดขึ้น
ในเล่ม แม่หมิมไปไหน? นำเสนอมุมมองของการ call out เล่าเรื่องราวของดาราผู้มีชื่อเสียงที่ต้องระหกระเหินเดินทางห่างบ้านจากแมวหมิมสัตว์เลี้ยงแสนน่ารักไปร่วมกิจกรรมทางการเมือง เพราะมีความเชื่อว่า ไม่ว่าจะใส่หมวกใบไหนในช่วงเวลาใดของชีวิต ก็มีสิทธิ์พูดและสื่อสารเพื่อคนอื่น
7. เล่มชื่อ ตัวไหนไม่มีหัว เป็นเรื่องราวของอักษร ก.ไก่ และ ธ.ธง พยัญชนะไทยไม่มีหัวที่ถูกพยัญชนะตัวอื่นๆ ล้อเลียน ผู้เขียนหวังว่านิทานจะช่วยเป็นสะพานที่สื่อให้ทุกคนรู้ถึงคุณค่าและความสำคัญของตนเอง เปิดกว้าง เปิดใจ เคารพความต่างของผู้อื่น ยอมรับกันและกัน อีกเล่มที่ชื่อว่า เด็กๆ มีความฝัน เล่มนี้ออกแบบมาให้ผู้อ่านได้มีกิจกรรมร่วมกัน นั่นคือแต่ละภาพจะมี มะนาว กับ ข้าวปุ้น ให้ตามหา
เรื่องราวในเล่มเล่าถึงความฝันของเด็กๆ เช่น การเดินทางที่สะดวกสบาย ไม่มีปัญหารถติด อากาศไม่มีฝุ่นควัน สวนสาธารณะ พื้นที่สีเขียว ฟุตบาตที่เดินได้จริง ประเด็นเรื่องการศึกษา ครู เพื่อนร่วมชั้นเรียน รวมถึงสวัสดิการขั้นพื้นฐานอย่างปัจจัยสี่ และความฝันสูงสุดอย่างการมีประชาธิปไตย
8.หน้าสุดท้ายของทุกเล่ม จะมีข้อมูลของผู้เขียนและคนวาดภาพประกอบ บางเล่มมีข้อมูลน่ารู้สอดแทรกมาเพิ่ม บางเล่มมีบทสัมภาษณ์ของคนหลายช่วงวัย หลายชาติพันธ์ุ ไร้การระบุเพศ ย้ำถึงประเด็นในเล่มนั้นๆ บันทึกไว้ให้รู้ร่วมกันว่า ผู้คนและเยาวชนของชาติในบ้านเมืองนี้กำลังพูด หวัง และฝันถึงสิ่งใด
ชุดนิทานวาดหวังสร้างขึ้นมาเพื่อทำให้เกิดความหลากหลายในเนื้อหา เพื่อให้เด็กได้เข้าถึงความรู้ และข้อมูลอื่นๆ ที่มากขึ้น เป็นทางเลือกนอกตำรา ถ้าสิ่งนี้เป็นภัยต่อความมั่นคง ขัดต่อศีลธรรมอันดี หรืออาจนำไปสู่การล้างสมอง หากว่าเป็นเช่นนั้นจริงๆ คงได้เวลารื้อและถอนทิ้งสิ่งปลูกสร้างที่สั่งสมมานานให้มันจบที่รุ่นเรา จะได้มีสิ่งใหม่ๆ มีความหลากหลายดำเนินไปตามวันเวลาของยุคสมัย ไม่ถูกขวางกั้น ปิดหู ปิดตา ครอบงำ เหมือนที่แล้วมา
หมายเหตุ : นิทานชุดวาดหวัง จัดพิมพ์และจัดจำหน่ายโดย มูลนิธิแฟมิลี่คลับ
พิมพ์ครั้งแรก จำนวน 3,000 ชุด กลุ่มวาดหวัง กันยายน 2021
สำหรับชาวน่าน หาอ่านชุดนิทานวาดหวังทั้ง 8 เล่ม ได้ที่ ห้องสมุดบ้านๆ น่านๆ ตามเวลาทำการ
เรื่อง: อธิวัฒน์ อุต้น
