บั้งไฟ ก่อสร้าง หนังกลอง กัญชา สุรา และมะเร็ง –ให้มันจบที่ช่างจบ

บั้งไฟคือหัวใจดวงหนึ่งของสงกรานต์จังหวัดน่าน

เป็นเส้นเลือดใหญ่ที่ไหลมาพร้อมๆ สายน้ำ แต่โควิดก็เป็นคล้ายไขมันมาอุด หยุดประเพณีนี้ไว้สองปี

เมื่อวงการบั้งไฟคืนชีพ ‘ช่างจบ’ บรรจบ ปัญญาเปียง นั่งลงทำงานของเขา

นี่คือมืออาชีพระดับเดินสายแข่งขันบั้งไฟมาหลายจังหวัด และนี่คือแชมป์เก่า ผู้คว้ารางวัลชนะเลิศสนามล่าสุดของจังหวัดน่าน ก่อนปีศาจจะเดินทางมา

อาชีพแท้จริงเขาเป็นช่างก่อสร้าง รับต่อเติม ทำบ้าน ผ่านประสบการณ์เล็ก และใหญ่ระดับเนรมิตโรงแรมทั้งหลังก็ทำมาแล้ว (สองโรงแรม) เป็นคนตกปลา เป็นคนขึงหน้าหนังกลอง เป็นสหายสุรา กระทั่งมะเร็งก็ยังเคย

มะเร็งกระเพาะและลำไส้ ‘เป็น’ ในดีกรีที่คนไปเยี่ยมไข้เห็นสังขารหุ้มกระดูกห่อเหี่ยวแล้วโทรฯ แจ้งข่าวญาติมิตรให้เตรียมกางเต็นท์ จองศาลา (ล้อกันขำๆ ว่าบางคนกลัวผีไปแล้วล่วงหน้า)

แน่นอนว่าบุรุษวัยห้าสิบเอ็ดปีผู้นี้เคยผ่านความเป็นความตายระยะประชิด

สี่เดือนในโรงพยาบาล กลับคืนสู่รั้วบ้าน เขาหยุดเหล้า เริ่มต้นวิถีแห่งกัญชา แววตาอ่อนโรยกลับมามีชีวิต กล้ามเนื้อแขนขาถูกเรียกคืน ค้อนที่แขวนข้างฝาถูกเคาะสนิม

สงกรานต์ 2022 มาถึง ช่างจบนั่งลงทำสิ่งที่เขารัก และนาทีนี้ (16 เมษายน) กำลังเดินทางไปแข่งขัน แชมป์เก่าจะป้องกันแชมป์ได้หรือไม่ เราไม่ทราบ เทปนี้บันทึกขณะบั้งไฟยังอยู่ในมือ บันทึกด้วยเสียง soundtrack ‘น่านออริจินัล’ ที่มีเสน่ห์เหลือหลาย ทว่าก็ยากเกินจะถ่ายทอด ขออนุญาตพากย์ด้วยภาษาไทย

 

 

ทำไมถึงทำบั้งไฟ เป้าหมายคืออะไร

เป็นประเพณี ถึงช่วงสงกรานต์เราก็ทำ ปีละครั้ง

มีความเชื่ออะไรด้วยมั้ย

ขอฝน ขอพร ตามเรื่องตามราว จุดหมายจริงๆ ไม่รู้ เขาทำกันมานาน ผมเป็นละอ่อน มันก็มีบั้งไฟแล้ว เป็นประเพณี รักษาไว้

เริ่มทำตั้งแต่อายุเท่าไร

สามสิบแล้วมั้ง หลังปีสี่ศูนย์มาแล้ว ตอนแรกทำบั้งไฟน้อย ท่อขนาดสองนิ้ว ช่วยเขาก่อน นานไปเริ่มพัฒนาขึ้นมา ทำใหม่ๆ จุดไฟแล้วระเบิด เหมือนเอาระเบิดไปโชว์ ทำไปสองกระบอกก็สองบึ้ม เดี๋ยวนี้คงไม่ระเบิดแล้ว ตอนทำใหม่ๆ ขึ้น แต่ไม่สูง ตอนนี้มีประสบการณ์ ทำบั้งไฟใหญ่ขนาดสามนิ้ว ใหญ่กว่านี้ไม่มี มีแต่ยาวกว่านี้ ของผมใช้ท่อเหล็กเมตรเดียว บางคนเมตรซาว (เมตรยี่สิบ) ไม้ไผ่ยาวแปดเมตร

แล้วตั้งแต่ทำมา คือประกวดทุกครั้ง

ไม่ได้ประกวด ผมเอาไปแข่งขันอย่างเดียว ผมไม่ชอบเรื่องสวยงาม อันนั้นต้องพิถีพิถัน มีรางวัลด้วย ตั้งโชว์ที่วัดสวนตาล บางคนเอาไปจิ๊ (จุด) ด้วย ขึ้นไม่ขึ้น ไม่รู้ สูตรใครสูตรมัน งามด้วย ขึ้นด้วย หรือของบางคนระเบิดก็มี

ตั้งแต่ทำไปแข่งมา เคยชนะกี่ครั้ง

เคยอยู่ ได้อันดับหนึ่งก็เคย ได้เงินรางวัลหมื่นหนึ่ง ปีนี้เหลือห้าพัน เศรษฐกิจบ่ดี เลยลดลงมา ค่าสมัครสี่ร้อย เมื่อก่อนสองร้อย ตามหลักสี่ร้อยต้องเพิ่มรางวัล แต่เมื่อก่อนที่ได้หมื่นเพราะมีคนสนับสนุน สปอนเซอร์ เดี๋ยวนี้ไม่มี เขาเอาเงินค่าสมัครสี่ร้อยของเรามาเฉลี่ยเป็นรางวัล

แล้วต้นทุนทำบั้งไฟเท่าไร

ประมาณพันถึงสองพัน ผมไม่ซีเรียส เลยไม่สนใจ ไม่ได้นับ ค่าแรงไม่คิด ทำด้วยใจ สนุก ทำเพราะชอบ

ทำยังไงให้ขึ้นสูงๆ ถึงขั้นได้รางวัลที่หนึ่งมาแล้ว

หลายอย่าง ส่วนประกอบ อัดให้แน่น ไม่แน่นก็แตก เราตำ ผสมเอง แล้วไปจ้างเขาอัด เพราะซื้อเครื่องมาเองไม่คุ้ม ราคาเป็นหมื่น จ้างเขาง่ายกว่า เขารับจ้างอัดบั้งไฟ กระบอกละสี่ร้อย ..จะขึ้นดีหรือไม่ดี อยู่ที่การเจาะรูด้วย ส่วนประกอบหลายอย่าง รวมแล้วต้องโอเค

ใช้เวลาทำกี่วัน

แค่ตำก็เป็นวันแล้ว ช่วยกันหลายคน คนเดียวไม่ไหว คนไหนเมื่อย ออก ผลัดกัน เอาจนละเอียดเหมือนร่อนแป้ง บางทีทำเสร็จ มีคนจะขอซื้อ แต่ผมไม่เอา เราทำตามประเพณี มีอาชีพแล้ว ปีหน้าจะได้จิ๊อีกมั้ย ไม่รู้ ไม่ว่าไกลแค่ไหน ก็ไป ปีนี้ทีแรกว่าจะไปอำเภอนาน้อย แต่พอในเมืองจัดได้ เลยย้ายมาที่นี่ หยุดไปสองสามปีเพราะโควิด

นั่งๆ ทำอยู่นี่มันระเบิดได้มั้ย

ไม่ได้หรอกครับ วางไว้ร้อยปีก็ไม่ระเบิด ถ้าไม่จิ๊

 

 

คาดหวังผลยังไง ปีนี้

ขอให้มันขึ้นไปก่อน ขอให้ไม่ระเบิด ถ้าไม่ระเบิดก็โอเค ส่วนจะได้แค่ไหน เราต้องวัดดวง มันจะขึ้นมั้ย ไม่มีใครรู้ เรื่องแข่งขัน เราไปแล้วก็ตั้งเป้าว่าต้องชนะเขาอย่างเดียว ไม่งั้นเสียเวลา เสียเงิน ได้แค่ความสนุกสนาน แต่ถ้ามันขึ้นสูง ได้ที่หนึ่ง เราก็ได้สตางค์ ม่วน

มีพนันด้วยมั้ย

การพนันมีทุกที่

รอบนี้จะว่าไปก็เหมือนไปป้องกันแชมป์

ครับ ไฟต์ล่าสุด ผมได้ที่หนึ่ง มีคนแข่งขันกันร้อยกว่ากระบอก เราได้ที่หนึ่งก็ถือว่าสุดยอดแล้ว

เฉพาะแค่คนในจังหวัดน่าน หรือมีจากที่อื่นด้วย

น่าน แพร่ เชียงราย แต่ต่างจังหวัดมาไม่เท่าไร ที่เขาชอบมากๆ มีไม่กี่คนหรอก

ช่างจบเคยไปแข่งที่อื่นมั้ย

เชียงราย ลำพูน ผมไปชนะมาหลายครั้ง เราต้องเก่ง ไม่เก่ง ไม่ไป ข้ามเขา ไกล เสียเงิน เสียเวลา มีไม่กี่คนที่ไปเดินสายได้ เมื่อก่อนในจังหวัดน่านมีแข่งหลายที่ สมัยยังเป็นบั้งไฟน้อย แต่ตอนนี้ไม่ค่อยมีแล้วเพราะปลูกสวนยาง ข้าวโพด มันจะไปตกใส่สวนเขา ผมได้ที่หนึ่งมาจนถ้วยทองเต็มบ้าน

มีสูตรพิเศษ หรือเคล็ดลับอะไรมั้ย

มันก็ต้องมี พวกละอ่อนที่มาช่วยผมก็รู้ แต่มันไม่ค่อยสนใจ สนใจกินแต่เหล้า ต่อให้รู้สูตร แต่มันไม่ทำหรอกเพราะไม่มีสตางค์ เอาสตางค์ไปกินเหล้าหมด ทำบั้งไฟต้องลงทุน เหล็กเส้นละเท่าไร ไหนจะจ้างเขาอัด เสียเงินทั้งนั้น ละอ่อนมันไม่สน มันมาเอาม่วน กินเหล้า เมา

มีคนรุ่นใหม่ๆ มาฝึกทำต่อมั้ย

ไม่มี หมดผมไปก็ไม่มีแล้ว ละอ่อนมันไม่ค่อยชอบ มันชอบม่วน แอ่ว ทำบั้งไฟ ถ้าไม่ได้รางวัล ก็มีแต่เสียกับเสีย ของผมทำแล้วไม่ได้รางวัล ไม่เป็นไร ได้สนุก สืบสานประเพณี ทำแล้วสบายใจ เพราะเราเห็นมาตั้งแต่เด็ก

ในฐานะแชมป์เก่า ถ้าปีนี้แพ้ จะเสียใจมั้ย

ไม่เสียใจครับ อยากทำ ม่วน (ร้องเพลงออกมา) แพ้เขา เราไม่เศร้าไม่โศก (หัวเราะ) ถึงมันจะระเบิดกี่ครั้ง ไม่เป็นไร ตอนระเบิดก็งามนะ ตึ้ม ไฟกระจาย เหมาะ ถ้าเป็นของคนอื่นนะ เรามอง มันงาม แต่คนทำหรือคนจ่ายสตางค์ก็ไม่งาม (หัวเราะ) ใหม่ๆ ไปแข่งนี่ใจเต้นตุ้บตั้บ พอนานไปก็ธรรมดา

คิดว่าจะทำไปอีกกี่ปี

ถ้ามีสนามแข่ง ผมไปทุกปี จนกว่าจะตาย

แล้วถ้ามีงานสร้างบ้านยุ่งๆ อยู่ ทำยังไง ต้องหยุดงานมาทำบั้งไฟ ?

ถึงสงกรานต์แล้วไม่ทำงานครับ หยุดเทศกาล ญาติพี่น้องมาเจอกัน ใครทำงานเขาด่าง่าว ตอนยังไม่สงกรานต์ ทำไมไม่ทำให้เสร็จ

ตั้งแต่โควิดมา งานก่อสร้างยังมีอยู่ปกติมั้ย

มีมาเรื่อยๆ นอกจากขี้คร้าน งานใหญ่ๆ ไม่ค่อยอยากทำ ทำเท่าที่เราทำได้ ใหญ่สุดที่เคยทำมาเป็นโรงแรม กี่ห้องก็จำไม่ได้ เป็นผู้รับเหมาเฉพาะค่าแรง ไม่รับเหมาของ ใช้ช่างเจ็ดแปดคน เดี๋ยวนี้ไม่ค่อยมีคนแล้ว งานปูน งานไม้ งานทาสี เหมาเป็นอย่างๆ ไป คิดราคาทีละอย่าง ทำโครงสร้างเสร็จ คานกี่เมตร วัดตามนั้น เอาเงินตามนั้น ถ้าไม่เสร็จ ก็ไม่เอา

ถนัดงานไหนมากที่สุด

ถนัดหมด งานปูน งานไม้ แต่งานเหล็กไม่อยากทำเพราะมันแสบตา ไฟมันแรง เสียสายตา งานเหล็กไม่ชอบ ถ้าจำเป็นก็ทำเล็กๆ น้อยๆ

 

 

ไปฝึกหัดทำงานก่อสร้างจากที่ไหน

ทำกับลุง เขาเป็นผู้รับเหมา ผมเป็นลูกน้อง เดี๋ยวนี้เขาอายุมาก ไม่ทำแล้ว เราทำต่อ ..จบ ม.3 ใหม่ๆ ผมเข้ากรุงเทพฯ ทำงานอัดหัวแหวน ต่างหู แล้วไปทำสีรถยนต์อีกเป็นสิบปี ผมพ่นรถเป็นคันๆ เหมาคนเดียวได้ แต่อยู่กับทินเนอร์มันทำลายสุขภาพ เลยไม่อยากทำ กว่าจะเสร็จคันหนึ่ง ได้เงินสี่พัน ..อยู่กรุงเทพฯ หลายปี แต่ไม่ต่อเนื่อง จบ ม.3 แล้วไม่ได้คิดเรื่องเรียนต่อ ใจมันอยากทำงานอย่างเดียว ทาสีบ้านก็เคย บ้านจัดสรร บ้านก้อย พรพิมล ผมไปทาสี สมัยนั้นดังนะ ร้องเพลง

กลับน่านมาปีไหน

จำไม่ได้ กลับมาก็เอางานก่อสร้างเลย โดยมากทำพวกต่อเติมบ้าน ง่ายดี เสร็จเร็ว งานใหญ่จำเจอยู่เป็นปี กว่าจะเสร็จ ก็ดีอย่าง เสียอย่าง งานใหญ่มันดีตรงมีงานต่อเนื่อง

ช่างใหม่ๆ หายากมั้ยเดี๋ยวนี้

ไม่ค่อยมี ลูกน้องเก่าเขาไปทำกับคนอื่น ช่วงนั้นผมป่วย ใครจะรอลูกพี่คนเดียว ตอนนี้จะกลับมาทำอีกมั้ยก็แล้วแต่มัน มีลูกน้องเยอะก็ยิ่งเปลืองสตางค์ ช่วงนั้นผมกินเหล้าด้วย ได้ตังค์มาก็นาบเหล้า

ป่วยหนักเลยตอนนั้น

นอนโรงพยาบาลอยู่สี่เดือน ผ่าตัดสองรอบ

ตอนแรกอาการเป็นยังไง ถึงไปหาหมอ

เจ็บท้อง ไปส่องกล้อง เขาบอกว่าเป็นมะเร็งกระเพาะกับลำไส้ ต้องผ่าอย่างเดียว ถ้าไม่ผ่า ตายแน่ๆ ผ่าตัดสองครั้ง ครั้งแรกเย็บ 38 เข็ม ครั้งที่สอง 45 เข็ม พยาบาลมาทำแผลยังเสียว

เสียค่ารักษาไปเท่าไร

มีบัตรสามสิบบาท ที่จ่ายหนักคือจ้างคนไปเฝ้า จ้างลูกน้องที่ทำงานก่อสร้างด้วยกันนั่นแหละ ให้มันมาอยู่ด้วยทุกวันๆ เหงื่อไม่ต้องเสีย ไม่ออกแรง ถึงเวลาเอามอไซค์ผมไปอาบน้ำ บ้านอยู่ในเวียง อยู่นานๆ มันง่อม เบื่อ พวกคนป่วยด้วยกันคุยกันได้ บางคนคุยหนัก อยู่นาน หมอต้องสั่งย้ายเตียง เพราะเริ่มรบกวนคนป่วยข้างๆ

ช่วงที่อาการหนักสุดเป็นยังไง

ทำคีโม ช็อก ผมแพ้ยา ทำสองครั้ง แพ้ทั้งสองครั้ง เขาบอกว่ามีอาการชัก หยุดหายใจ เรียกว่าตายไปแล้วสองครั้ง หมอบอกไม่เอาแล้ว ถ้าทำอีก ไม่รอด รอดมาได้ถือว่าชะตายังไม่ตาย ไม่ถึงคราว ผมแพ้ยาอย่างรุนแรง คนไปเฝ้าร้องไห้ โทรฯ บอกพรรคพวกให้เตรียมศาลาแล้วน่ะ สุดท้ายยังรอดมาได้ คีโมมะเร็ง ยาแรง ยังดีที่ผมรักษาอยู่ที่น่าน บางคนต้องไปลำปาง บางคนไปผ่าตัดถึงกรุงเทพฯ …ตายไปแล้ว ฟื้นมาใหม่ พยาบาลยังถาม ไปป๊ะใครบ้างมั้ย ตอนหลับไป ผมบอกไม่ป๊ะใครสักคน

หมายถึงตอนที่ช็อก ?

ผมไม่รู้เรื่องแล้ว ที่เขาว่า ยมบาลจะมาลากไป มันไม่มีหรอก โม้ ผมตายมาแล้วสองรอบ ไม่มีหรอก หรือเอาไปผิดคน ไม่มีใครพูด (หัวเราะ) อยู่โรงพยาบาลสี่เดือน แผลยังไม่ทันหายดี หมอเอาไหมออกให้ครึ่งเดียว สมมุติมีสี่สิบอัน มันเป็นเหล็กนะ ไม่ใช่ด้าย ไม่ใช่เอ็น เป็นโลหะหรือสแตนเลตที่ไม่เป็นสนิม เหมือนแม็กเย็บกระดาษ ที่เหลือผมเอาออกเองเลย ขี้คร้านรอหมอ กลับมาบ้าน ไม่รอแล้ว ผมซื้อกรรไกรตัดเล็บ ชุบแอลกอฮอล์ หนีบออก ดังแก๊บๆ งัดออก เลือดไม่มี มันนานแล้ว คัน แผลเริ่มแห้ง ตอนทำคีโม น้ำหนักผมเหลือ 35-38 กก. ยังเดินได้ แต่สภาพเหลือแค่หนังหุ้มกระดูก ช่วงพักฟื้นก็ค่อยๆ ยกแข้งขา ปั่นจักรยานอากาศ ตีสี่ตีห้า ออกกำลังกายทุกวัน ไม่งั้นเดินไม่ได้ มันไม่ได้กินข้าวเลยช่วงนั้น ให้น้ำเกลืออย่างเดียว

พอมาที่บ้าน รักษาตัวเองยังไง

กินวิตามินที่หมอแนะนำ กินน้ำต้มกัญชา ผมใช้ตลอด ตากแดดให้แห้ง ใส่ครก ชง ต้มกินเหมือนกาแฟ ตอนนี้กินอยู่ทุกวัน ก่อนนอนนะ ถ้ากินกลางวันมันเมา คอแห้ง เหมือนคนสูบกัญชา อยากกินแต่ของหวาน ..เอาใบมันผึ่งลม แล้วตำ ร่อน ใส่กระชอน กึ่งใบกึ่งช่อ ดูจากในทีวี เขาทำน้ำมันกัญชาด้วย น้องเขาเป็นมะเร็งลำไส้ รักษาหายแล้ว เราดูก็เอามาปรับใช้ตาม

ที่ไปตรวจใหม่ครั้งหลังสุด หายหรือยัง

ยัง แต่ค่ามะเร็งไม่ขยายตัว มีค่าเท่าเก่า หมอเจอผมเขายิ้มเลย เดี๋ยวนี้

ปวดท้องอีกมั้ย

ไม่มี แผลแห้งหมดแล้ว กินข้าวได้ทุกอย่าง ตอนออกโรงพยาบาลมาใหม่ๆ กินน้ำพริกไม่ได้เลย แค่กินลาบคำเดียว แสบท้องหมด โคตรทรมาน แผลยังไม่แห้ง แต่ไปกินของเผ็ด

เหล้า ?

เลิกเลย ไม่กินเลย เหล้าเบียร์ ไม่นึกอยาก ได้กลิ่นบางทียังเหม็น ไปไกลๆ

นั่งร่วมวงกับเพื่อนได้อยู่ ?

นั่งเฉยๆ คุยกันได้ คิดถึงเพื่อนปกติ เมื่อวานเพื่อนจากกรุงเทพฯ มา เขากินเหล้ากัน ก็ถามว่าเอามั้ย ผมบอกไม่เอา คุยอย่างเดียว ก็ม่วนกับเขาได้ดีอยู่

เคยเฉียดความตายมาแล้ว รู้สึกผวา..

ผมไม่เคยกลัวตาย เคยตายมาแล้วสองครั้ง ถ้ามันจะตาย ช่างมัน ตอนรู้ว่าเป็นมะเร็ง ก็ไม่กลัว บางคนพอรู้ เขาจะกลัว นั่นยิ่งทำให้จิตใจห่อเหี่ยว ผมนี่ไม่เคยสนใจ ช่างมัน ถ้าจะตายก็ตายไป คิดแบบธรรมดาเลย การเจ็บไข้ได้ป่วยเป็นเรื่องปกติ ไม่คิดมาก ถ้าคิดมาก สุขภาพจิตไม่ดี เราปล่อยมันตามเรื่องตามราว หาทำอะไรไปเรื่อยๆ ไม่ใช่นั่งจม มีอะไรทำไป ให้ลืมๆ เรื่องพวกนี้ คนอื่นเขากลัวนะ เห็นอาการผมเขาเตรียมจัดงานกันแล้ว กลัวผีด้วย กลัวผีผมจะไปหลอก คิดว่าตายแน่ๆ คนไปเยี่ยมผมที่โรงพยาบาล กลับมา บอกให้กางเต็นท์รอ เตรียมศาลาได้เลย

ที่บอกว่าทำใจได้นี่คือเกี่ยวกับธรรมะมั้ย หรือศาสนา ?

ไม่เกี่ยว ผมคิดแค่มีอะไรก็ทำไป ปกติ ถ้าคิดว่ากูเป็นมะเร็ง ต้องนั่นนี่ ต้องไม่รอดแน่ ใจเราก็ไม่ดี มันจะทรุดง่าย ผมไม่สนใจทั้งนั้น ใช้ชีวิตไปเรื่อยๆ ดูยูทูบ เห็นอะไรม่วนก็ทำ ลองทำ ใจก็จดจ่อกับสิ่งที่เราทำ ถ้าอยู่เฉยๆ มันคิดหนัก นี่ไง ผมถึงมาทำเรื่องจุลินทรีย์สังเคราะห์แสง คอยสังเกตว่าสีนั่นนี่ เมื่อไรมันจะออก นั่ง นอน มอง คล้ายๆ ว่ามันผ่อนคลาย พอทำได้ สีเริ่มออก เราก็ภูมิใจ ตอนแรกมันขาวหมด พอเปลี่ยนสี เออ ดีใจ เปลี่ยนสีแล้วได้จะได้น้ำหมักใส่ปุ๋ยต้นไม้ ดูยูทูบทั้งนั้น มีคนขาย ขวดน้อยๆ ขวดละสามสิบ เราทำเอง ตอนเริ่มก็ลุ้นเต็มที่ว่าจะทำได้มั้ย บางคนเขาทำแค่สิบยี่สิบขวด ผมทำเป็นร้อยเลย อย่างน้อยๆ มันต้องได้บ้าง สุดท้ายก็ได้ ทำไป คอยเฝ้าเขย่าขวด สามสี่เดือน เขย่าทุกวัน เท่ากับออกกำลังไปในตัว จากเดิมที่ผมป่วย แขนน้อยๆ เหลือแต่หนังหุ้มกระดูก พอเขย่าขวดทุกวัน ทำไปทำมา ซ้าย ขวา เช้า เย็น ทุกวัน ข้อเลยแข็ง กลับมาแข็งแรงเพราะทำน้ำจุลินทรีย์สังเคราะห์แสง

ตอนที่ยังไม่ป่วย กินเหล้าเยอะแค่ไหน

กินเหล้าตั้งแต่อยู่ ม.3 วันเกิดเพื่อน แล้วตอนไปบ้านอาจารย์ ช่วยเขาหักข้าวโพด ทำเสร็จ เขาเอาเหล้ามาเลี้ยง บอกเรา ห้ามบอกใครนะ (หัวเราะ) ตั้งแต่นั้นก็กินมาตลอด จะว่ากินทุกวัน ก็ไม่ใช่ แต่กินทุกอาทิตย์ ทุกเดือน ช่วงไปทำงานกรุงเทพฯ ไม่ค่อยได้กิน เพราะเงินเดือนน้อย ได้แค่เดือนละห้าร้อย อยู่กินกับเขา เช้ามา แปดโมง ทำงาน พวกแหวนเงิน เครื่องเงิน สร้อย กลับมาอยู่น่าน เช้ามาผมก็ทำงาน กินเหล้าตอนเลิกงาน ตอนทำงานไม่กิน เราต้องทำงาน ถ้าอยู่เฉยๆ หรือกินทั้งวันนั่นเขาเรียกพวกขี้เหล้าหลวงละก๊า

ไม่ใช่คนติดเหล้า ?

ไม่ติด กินเหล้าก็มีกับแกล้ม ซื้อมาเตรียมไว้ เลิกงานโอเค ล้อมวง ที่ป่วยมันหลายสาเหตุ คงค่อยสะสมมา ทีแรกพอเรอออกมามีกลิ่นเหม็น คงมีแผลเน่าข้างใน เราไม่รู้ว่าเป็นมะเร็ง ตอนหลังเริ่มหนักขึ้นๆ มีลมในท้อง ปวดมากขึ้นๆ ไปส่องกล้อง หมอไล่ไปผ่าเลย ถ้าพูดถึงเหล้าก็เข็ดแล้วตอนนี้

ป่วยเพราะกินเหล้าต้มด้วยหรือเปล่า เกี่ยวมั้ย

ไม่เกี่ยว ยิ่งต้ม มันยิ่งไม่มีเชื้อโรค (หัวเราะ)

พอรู้ว่าเป็นมะเร็ง จิตใจเป็นยังไง

ไม่ตกใจครับ ปกติ ก่อนนั้นก็ร้องเพลง มะเร็งหวี่ มะเร็งวัน เฉยๆ ทำใจได้ เพราะเราร้องเล่นบ่อยว่ามะเร็งมันเป็นตัวยังไง กลายเป็นเรื่องตลก ไม่ซีเรียสกับมัน

คิดว่า หรือมีความหวังว่าจะกลับไปกินเหล้าอีกมั้ย

ไม่กินแล้วครับ เลิกแล้วเลิกเลย แก้วละพัน แก้วละหมื่น ก็ไม่กินครับ เลิกได้ก็ถือว่าสาธุ กินมานานแล้ว พอแล้ว จากนี้ไปไม่มีการกินเหล้า วันก่อนโน้น ผมไปซื้อข้าวหมาก เขายังแซวว่ากินเหล้าไม่ได้ มันกินข้าวหมากแทน โดนแซว จริงๆ ผมซื้อมาให้แม่

แต่บุหรี่นี่เอาอยู่ ?

ดูดอยู่ ไปนอนโรงพยาบาลนานๆ น่าจะเลิก แต่กลับมาบ้านบางทีมันง่อม ไม่รู้จะทำอะไร ช่วงหายป่วยใหม่ๆ ยังไม่ได้ทำงาน คือถ้าอยู่โรงพยาบาลก็มีคนคุยด้วย ก็ไม่อยากสูบ นี่เราอยู่คนเดียว ไม่รู้จะทำอะไร เลยซื้อบุหรี่มาดูด เอาหนังสือมาอ่าน ดูยูทูบ ก็ม่วนดี ทุกวันนี้ทุกสิ่งทุกอย่างอยู่ในยูทูบ

เสียใจมั้ยว่ากินเหล้ามา ทำให้ร่างกายแย่ รู้งี้ไม่น่ากิน ?

ผมว่าไม่เกี่ยว กินเหล้า เช้ามามันก็หาย ที่ป่วยมันมีสาเหตุหลายอย่าง เหล้าอาจเป็นส่วนประกอบหนึ่ง

ไม่เชื่อว่าเป็นมะเร็งเพราะเหล้า ?

ไม่เกี่ยว ไม่งั้นก็เป็นกันหมดบ้านหมดเมือง ถ้าคนกินเหล้าเป็นมะเร็ง มันไม่ใช่ ไม่เกี่ยวกับเหล้า ผมไม่ว่าคนกินเหล้า ผมก็กินมาก่อน

 

 

ตั้งแต่ทำงานก่อสร้างมา เคยเกิดอุบัติเหตุอะไรบ้างมั้ย

ไม่เคย เออๆ มีๆ นั่งห้าง ทำโบสถ์วัด ใครเอาเลื่อยไปปาดไว้ ผมไม่เห็น เดินไปเดินมา ไม้หัก ผมตกลงมา กระป๋องสีที่ถืออยู่ในมือยุบไปเกือบครึ่ง เขาจะพาไปหาหมอ เอ๊กซเรย์ ผมไม่ไป

สูงกี่เมตร

ห้าหกเมตร ตอนนั้นไว้ผมยาว มีคนเห็นตอนที่ผมตกนั่งร้าน เขาบอก พี่หนาน ผมเป็นแบบนี้เลย (เอามือทำท่าเส้นผมทั้งหัวตั้งตรง) กระป๋องสียุบเหลือเท่านี้ (ทำมือว่านิดเดียว) กระแทกลงพื้นปูน เอาตีนลง

ขาหักแขนหักมั้ย

ไม่ ผมลุกขึ้นมา นั่ง เจ็บหลายอยู่ กระดูกส้นตีนร้าวมั้ย ไม่รู้ ซื้อยามาทา เช้ามา ทำงานต่อ ไม่เป็นไร คงอยู่ที่จังหวะที่เราลง

กระป๋องสียังอยู่ในมือ ?

ผมกำไว้ จุดที่ผมลงไม่มีไม้อะไรสักอย่าง ถ้ามี คงตาย ถือว่าเป็นบุญ ดวงเราจะไม่เจ็บหนัก

ตอนนี้ถือว่าหายป่วยดีแล้ว รับทำงานอะไรบ้าง

ก่อสร้างทั่วไป ทำบ้าน ทำได้ทุกอย่าง เทคาน ตั้งแต่ฐานรากขึ้นมา ทาสี จนจบทั้งหลัง แต่ตอนนี้ผมทำเล็กๆ น้อยๆ พวกต่อเติม หลังใหญ่ไม่ทำ ลูกน้องไม่มี มันไปเป็นขี้เหล้าหมด

ถ้าคนมาจ้างทำทั้งหลัง ?

ไม่ทำ ทำแค่ต่อเติม ทั้งหลังมันเกินกำลัง ผมหาลูกน้องได้แค่คนสองคน เพราะคนอื่นไปทำของเขาแล้ว ลูกพี่ป่วยนาน จะมารอมันก็ไม่ได้

ตั้งแต่รับงานก่อสร้างมายี่สิบกว่าปี เคยมีช่วงที่ตกงานมั้ย

ไม่มี งานเข้ามาตลอด อยู่ที่เราจะทำหรือเปล่า

วิธีหางาน..

ไม่หา เขามาหาผมเอง ไม่เคยไปหาใคร ไม่มีป้ายหน้าบ้าน เขาติดต่อมาเอง ผมไม่เคยไปติดต่อใคร ตอนทำโรงแรม เขาก็ติดต่อมา พอโรงแรมแรกเสร็จ โรงแรมที่สองก็มาอีก

คิดว่าทำไมคนถึงมาจ้าง

เราทำให้เขาดีๆ มีปัญหาก็คอยแก้ไข ช่วยเหลือได้หมดทุกอย่าง ถ้าทำไม่ดีก็ไม่มีใครจ้างหรอกครับ หลักการทำงานของผมคือทำให้เขาเหมือนทำของเรา ทำให้ดีที่สุด ไม่ใช่ชุ่ยๆ พอออกมามีแต่คนว่างาม (หัวเราะ) เหมาะ องศามันได้หมดทุกอย่าง

สำหรับช่างจบ การทำบ้านนี่มันยากมั้ย

ไม่ยากครับ เราทำมานาน ประสบการณ์เยอะ ทำใหม่ๆ ยาก ยิ่งคนไม่เข้าใจงานก็เอาเรื่อง แค่วางผัง ถ้าวางไม่ดี ไม่ได้ฉาก ก็เละ

ก่อสร้างถือเป็นงานที่หนักมั้ย

หนักอยู่ งานทุกอย่างหนักหมดแหละครับ แต่เราคิดว่าหนักเอา เบาสู้ ยิ่งงานก่อสร้าง ขี้เกียจไม่ได้

ค่าจ้างคุ้มค่าเหนื่อยมั้ย

มันก็คุ้ม เราคิดเป็นตารางเมตรอยู่แล้ว ตกลงราคาแล้ว ก็ตามนั้น ขอเพิ่มไม่ได้ ราคาผมตั้งไม่แพง ไม่ถูก ก็อยู่ปานกลาง ถ้าแพงเกินไป ไม่มีใครจ้าง ส่วนมากเขาหาช่างคนอื่นก่อน บางคนหามาหลายช่าง ช่างไม่ได้มีคนเดียวใช่มั้ย สุดท้ายมาลงที่ผม เขาคงเห็นแล้วว่าราคาสมเหตุสมผล

อาชีพนี้ มั่นคงมั้ย

มั่นคงครับ ตั้งแต่ทำมาก็ไม่เคยตกงาน ส่วนใหญ่ตกนั่งร้าน

ตั้งแต่ทำมา ชอบหลังไหนพิเศษหรือเปล่า

ไม่มี ชอบทุกที่ เราผ่านไปเห็นกี่ทีๆ มันต้องดี ถ้าไม่ดีก็ไม่ใช่แล้ว หรือทำแล้วเจ้าของบ้านต้องหาช่างคนอื่นมาแก้งาน แบบนั้นมันเสียหมด ไม่ว่าบ้านหลังไหน ผมทำเท่ากัน จุดไหนควรปล่อยลูกน้อง จุดไหนทำเอง เราต้องดู เพราะถ้าเสียหาย เขาไม่ด่าลูกน้อง เขาด่าผม

เจ้าของบ้านทุกหลังไม่เคยมีปัญหา ?

ไม่มี เจ้าของบ้านดีหมด จ่ายตังค์ โอเคทุกคน ดีไม่ดี แถมให้ด้วย ถ้าถูกใจ

เมื่อก่อนเคยเห็นหนังกลองตากอยู่หน้าบ้าน ตอนนี้ไม่เห็นแล้ว ยังรับจ้างทำอยู่มั้ย

โควิด ไม่ค่อยมีแห่กลอง เลยไม่มีงาน ถ้ามี ผมก็ทำอยู่เหมือนเดิม กลองยาว กลองสองหน้า กลองอะไรอีกบ้าง ไม่รู้ชื่อ ทำได้หมด เราดูสภาพแล้วทำตามรูปแบบเดิมของมัน บางทีทำแล้วเอาไปตี เสียงดังดี คนเขาก็ถามซื้อ ตั้งไว้หน้าบ้านยังมาถามซื้อ วงการคนตีกลอง เขารู้กัน

หลักๆ ทำกลองนี่เขาใช้หนังอะไร

หนังงัว และต้องตัวแม่นะครับ หนังงัวแก่ๆ งัวเมือง มันจะเหนียวแน่น งัวพันธุ์หนังไม่ดี

ทำด้วยไม้..

ฉำฉา เพราะหาง่าย แก่นใหญ่ แต่ก่อนนั้นใช้ไม้ขนุน มันงามกว่า เดี๋ยวนี้เริ่มหายาก

ทำมาสักจำนวนเท่าไรแล้ว

ไม่ได้นับ กี่ร้อยแล้วไม่รู้ เป็นงานเสริม อาชีพแท้ๆ เราก่อสร้าง พอว่าง ก็ทำ ปกติก่อสร้างหยุดอาทิตย์ละวัน ผมก็ทำกลอง เขาบอกเอาวันนี้ๆ เราต้องทำให้เสร็จ บางคนมาจ้างซาวแก่น แก่นละหกร้อย กลองยาว

ถ้ากลองใหญ่ๆ ราคาเท่าไร

วัดตามหน้ากว้าง นิ้วละร้อย เอาตลับเมตรวัดเลย สามสิบนิ้วก็สามสิบร้อย ทำสามสี่วันก็เสร็จ เพราะเราะชำนาญแล้ว ถ้าใหม่ๆ มันยาก ไม่มีใครสอนนะทำหนังหุ้มกลอง ผมลองฝึกทำเอง ซื้อมา พัง รื้อออก ลองทำ ลงมือบ่อยๆ เดี๋ยวนี้หลับตาทำก็ได้ สบายมาก ของแบบนี้มันอยู่ที่ความชำนาญ และเขาจะรู้กันเอง คนบ้านไหนๆ ก็มาหาผมทั้งนั้น

ช่างจบตีกลองเป็นมั้ย
ปัดโธ่ ผมนี่ระดับหัวหน้าวง.

 

 

nandialogue

เรื่องและภาพ: วรพจน์ พันธุ์พงศ์