nandialogue
interview

ความในใจชาวนาอาชีพ “ถ้าเลือกได้ ผมไม่ทำ”

ชาติกำเนิดคือลูกชาวนา เติบโตขึ้นมาเป็นชาวนาด้วยถ้อยคำคลาสสิกว่าจำเป็น เพราะความรู้น้อย แข่งขันสู้เขาไม่ได้ ดิ้นรนจากภูมิลำเนาไปรับจ้างทำไร่อยู่เพชรบูรณ์ พิษณุโลก ไปปั่นรถขายขนมในกรุงเทพฯ เคยมีประสบการณ์เป็น รปภ. และอีกช่วงสั้นๆ กับงานโรงงานที่หาดใหญ่ จ.สงขลา ก่อนคืนสู่แผ่นดินแม่ในเสื้อคลุมชาวนา ทว่าก็ต้องรับจ็อบเป็นเวรยามหารายได้เสริม

มานพ หม่องซา วัย 57 ปี ยินดีบอกเล่า เมื่อเราอยากรู้จักชีวิตของคนที่ถูกเรียกชื่อว่า ‘กระดูกสันหลังของชาติ’ ?

 

nandialogue

 

ทำไมถึงเลือกมาเป็นชาวนา

เราไม่มีความรู้ อย่างคนทั่วไปเขาต้องจบปริญญาใช่มั้ย เอาไปแข่งกัน การสมัครงาน ถ้าไม่มีความรู้ เราสู้เขาไม่ได้ ยกเว้นพวก รปภ. ทำได้ เขาไม่เลือกชั้นวรรณะ ขอให้เราเข้าเวร อยู่ได้ ชีวิตผมเต็มที่ เคยเป็นยามอยู่ห้างฟอร์จูน  รัชดา ตอนนั้นที่น่านไม่มีงานทำ หลานถามว่า –น้า มีงานเปิดรับสมัคร รปภ. เอามั้ย

ผมก็ไปสมัครทำงานเลย ได้เงินเดือนเจ็ดพันเจ็ด ทำงานแปดโมง ออกสี่โมงเย็น ถ้าเข้าสี่โมงเย็นก็ไปออกเที่ยงคืน ใครเข้าเที่ยงคืนก็ออกแปดโมงเช้า สลับกัน สลับกะ คนละอาทิตย์

ชุดทำงาน เขาให้เอาไปใส่ก่อน สองเดือนแรกยังไม่หัก พอเราอยู่นาน ต่อไปหักเดือนละห้าร้อย

ทำอยู่นานเท่าไร

5-6 ปี โรงพยาบาลพระรามเก้าก็เคยอยู่ สถานทูตญี่ปุ่น สถานทูตอังกฤษ เคยเฝ้า สลับกัน บริษัทนี้เขารับเหมาดูแลโซนนั้น สถานทูตต้องปลอดภัยนะ มาตรฐาน ป้อมยามของเขาสุดยอด

ออกจากยามก็ไปขายขนม พวกบ้าบิ่น สาคู ขนมชั้น

รับเขามาขาย ขี่สามล้อปั่น มีแตรบีบปี๊บๆ ผมอยู่รามอินทรา กิโลฯ แปด อยู่ได้ปีกว่า ขายได้ดีเหมือนกัน แต่ต้องขยันเลาะ กดแตร เรียกคน ซอยไหนก็ไปทั่ว เริ่มขายประมาณสามโมง ไปถึงตีหนึ่งตีสอง เขาให้เราร้อยละสามสิบ

ย้อนไปตอนเด็ก ถ้าเลือกได้อยากทำอาชีพอะไร

ผมเลือกไม่ได้ เพราะพ่อแม่จน ผมไม่ได้เรียนสูง เรียนแค่ ม.3 ออกมาทำนาทำไร่

เท่าที่เห็นๆ มา คิดว่ามีใครมั้ยที่โตขึ้นอยากเป็นชาวนา

ไม่มี ทุกคนทำเพราะมันจำเป็น ถ้าเลือกได้ ผมไม่ทำ ผมไปหลายด้านเพราะมันจำเป็น จนวันหนึ่งกลับบ้านมาทำนา เพราะยังไงก็ต้องกินข้าว ไม่ว่าจะทำงานไหน สุดท้ายก็ต้องซื้อข้าว ไร่นาพ่อแม่เรามี ทำไมไม่ทำกินเอง ไปซื้อเขาทำไม คิดแบบนี้

เคยเห็นชาวนาคนไหนทำนาแล้วรวยมั้ย

คนอื่นมองมา เขาก็ว่าผมเป็นคนทำไร่นาที่สุดยอด สบายพอสมควร แต่ต้องขยัน วันหยุดไม่มี เลี้ยงวัวไปด้วย ปลูกถั่ว ปลูกข้าวโพด ข้าวปีไหนถ้าเราพอกินแล้วก็เหลือเก็บไว้ วันไหนไม่มีตังค์ หรือใครไม่ทำนา เขาก็มาซื้อข้าวผม เพราะขายถูกกว่าตลาด

แต่ที่ว่าสบายพอสมควร ผมก็มีหนี้กองทุนหมู่บ้าน เพราะบางปีเราไม่มีเงินเลย ไม่มีทุน เขามีกองทุนให้มา เราจะทำไร่ มันต้องมีทุนสองสามหมื่น ค่ารถไถ ปุ๋ย ค่าแรงที่เราไปจ้างคน แต่ก่อนใช้จอบ เดี๋ยวนี้ใช้รถหยอด ปลูกข้าวโพดทีใช้เงินสองสามหมื่น

ทีแรกแฟนผมไปกู้มาสามหมื่น ไม่มีหลักทรัพย์ เขาเรียกกู้หวัน คือผลัดกันค้ำ ต่อมามีเงินโครงการกองทุนหมู่บ้าน คราวนี้เอาชื่อผมกู้ ใช้ชื่อซ้ำไม่ได้ เงินต้นยังใช้ไม่หมด

ผมไปเอามาสองหมื่น รวมเป็นห้าหมื่น ก็ส่งดอกไป

ดอกเท่าไร

ร้อยละสาม แต่ผมเสียร้อยละห้า เพราะวันไหนเราไม่มี หาไม่ทัน ผมต้องไปกู้คนมีตังค์ กู้ร้อยละห้ามาจ่าย
นอกระบบ กู้มา เบิก เขาเอาคืนไป วนอยู่แบบนี้

จบแค่ห้าหมื่นนี้ หรือยังมีอีก

มี คราวนี้ให้แฟนไป เพราะพวกคณะกรรมการเป็นผู้หญิง คุยกันง่าย

รอบหลังนี่อีกเท่าไร

สามหมื่น รวมเป็นแปดหมื่น อันนี้คือกู้กองทุนในหมู่บ้าน ยังมีหนี้ ธกส.อีกแสนเจ็ด แต่ตอนหลังขึ้นมาเป็นสองแสนสองแล้ว ทุกวันนี้จ่ายทั้งต้นทั้งดอก ถ้าไม่ได้จ่ายต้น เรากู้เพิ่มไม่ได้ ต้องใช้หนี้เก่าก่อน

ตอนทักษิณเป็นนายกฯ ผมว่ามีตัวนี้ที่ติดขัด ถ้าทักษิณยอมยกเลิกหนี้ของกองทุนหมู่บ้าน รับรอง ประยุทธ์สู้ไม่ได้ ผมเอาหัวประกันเลย ล้านเปอร์เซ็นต์ จบกันไป ไม่ต้องมีหนี้ ให้แล้วไม่คืน

ประยุทธ์เขาให้แล้วไม่คืน คนจนแต่ก่อนได้สามร้อย ตอนหลังได้ห้าร้อย สองคนผัวเมียรวมแล้วได้พันหนึ่ง มันก็พอช่วยลดภาระค่ายาสีฟัน ผงซักผ้า

 

สรุปคือมีหนี้ ธกส. สองแสนสอง กับของกองทุนหมู่บ้านอีกแปดหมื่น ที่ถือเป็นภาระในใจอยู่ตอนนี้

ใช่ ถ้าเอาตัวนี้ออกไปได้ ผมสบายใจ

ของ ธกส. ถ้าแฟนกับผม ใครตายก่อน อีกคนใช้หนี้ได้เพราะค่าหัวผมตกสองแสนกว่าบาท ถ้าผมตาย แฟนใช้หนี้ได้ ถ้าแฟนตาย ผมใช้หนี้ได้ มันเป็นเงินค่าสมาชิกฌาปนกิจศพในอำเภอ ในจังหวัด

ลูกๆ ไม่ได้เรียนหนังสือแล้วก็ค่อยยังชั่ว ตอนยังไม่จบ โอ้โฮ กลับจากนาบางวันผมเข่าอ่อนเหมือนกัน เหนื่อยๆ ร้อนๆ มาเจอ –พ่อ ขอตังค์หน่อย

ก๋วยเตี๋ยวชามละสามสี่สิบ ไหนจะค่าเรียน ค่ารถ ผมไม่มีเงินเดือน ข้าวอยู่ในยุ้ง เอามาก่อน ช่วยไปก่อน เรียกพ่อค้ารายย่อยมา เรายอมขายถูกหน่อย แก้ไขปัญหาเฉพาะหน้า หาให้ลูกไปโรงเรียน

คิดว่าอีกกี่ปีจะใช้หนี้หมด

ไม่ต่ำกว่า 5-6 ปี ร่างกายแย่ลงไปเรื่อยๆ ถ้าผมอายุ 65-70 ปี แล้วยังใช้หนี้ไม่ได้ ก็ลำบาก อาจต้องพึ่งลูก ถ้าลูกมีภาระเยอะ เราต้องเอาข้าวขาย ความหวังคือเราอยากตายไปแบบไม่เป็นหนี้ธนาคาร

หนักใจ ทุกข์ใจแค่ไหน กับเรื่องหนี้สามแสน

บางครั้งนอนไม่หลับ เฉพาะดอกก็ปีละสามพัน สองคนหกพัน เราต้องหามาใช้ตรงนี้ให้ได้

การหาเงินสักหมื่นถือว่ายากมั้ย

ยาก เดี๋ยวนี้นะ แต่ถ้ามีเงินเดือนอยู่ เป็น รปภ. อยู่เวรอยู่ยาม มันก็พอได้ เพราะเราทำนาไร่ไปด้วย

ปกติช่วงไหนว่างๆ ผมไปสมัครเป็นยาม ขออยู่กะกลางคืน เคยอยู่โรงแรมเทวราช โรงแรมแกรนด์แมนชั่น ได้เงินเดือนประมาณเจ็ดพันห้า

หลังสุดอยู่ที่ชัยวัฒน์ออโต้ ทำได้สองปีต้องออกเพราะเจ้าของบอกว่าผมเข้าเวรช้า เขาบ่นหนัก เวลาไปสาย บางทีเลตสิบห้านาที เขาว่าหนัก ก็ผมไปทุ่งนาอยู่ ครั้งสุดท้ายตอนนั้นผมเกี่ยวข้าว ไปเลต เขาเรียกผมไปเตือนครั้งแรก ครั้งที่สอง พอมีครั้งที่สาม โดนเลย คนงานเขาเลิกห้าโมง ผมเข้าไปถึงห้าโมงสิบห้า เขาหาคนมาแทนแล้ว กำลังจะไปเข้างาน ผมเจอยามคนใหม่ เจ้าของเดินมาบอก –พอแล้วมานพ วันนี้หยุดได้แล้วนะ

ช่วงนี้ผมตกงานอยู่

 

โควิดมีผลหรือเปล่า

มี เพราะนักท่องเที่ยวไม่มา เมื่อก่อนหาไม่ยาก ผมเคยอยู่โรงแรมสุขเกษม อยู่ยามด้วย นั่งเคาน์เตอร์ด้วย หนักกว่าเก่า หลังสี่ทุ่มไปต้องช่วยขายห้องด้วย เวลาแขกโทรฯ มาจอง เหลือห้องไหน ราคาเท่าไร จดชื่อ เบอร์โทร โอนตังค์ ผมก็ ปวดหัวเนาะ เล่นแบบนี้ คุ้มเลย ทำหลายหน้าที่ บางทีดึกๆ กดกริ๊งลงมา –พี่ยาม น้ำในตู้ไม่มี เราต้องทิ้งเคาน์เตอร์ แบกน้ำขึ้นไปชั้นสี่ ไม่มีลิฟต์นะ เดินขึ้นลงเหงื่อไหลย้อย

ลงมาได้ไม่นาน อ้าว กริ๊ง ลูกค้าจากชั้นสามโทรฯ มาอีก ไหนจะต้องคอยตอบ มีเตียงแบบนั้นแบบนี้มั้ย ห้องว่างมั้ย ตกลงราคา โอนตังค์มา ผมโอนต่อไปให้บัญชีของโรงแรม สุดท้ายไปไม่ไหว

หลับบ้างมั้ย ตอนอยู่ยาม

ต้องระวัง อยากนอนตอนไหนก็นอน มันไม่ใช่ ถ้าไปไม่ไหวจริงๆ เรานั่งโต๊ะแอบหลับ เหมือนนั่งสมาธิ หลับใน กฎเกณฑ์บริษัทคือห้ามหลังถูกพื้น ถ้าหลังถึงพื้นปุ๊บ เขาถือว่าเราหลับ นั่งหลับไม่เป็นไร เซซ้ายเซขวา ไม่ว่ากัน แต่หลังถูกพื้นไม่ได้

ปลูกข้าวกับเป็นยาม อะไรยากกว่า

ยาม มันได้เงินง่าย สิ้นเดือนเรามีใช้จ่ายในครอบครัว ปลูกข้าว สิ้นเดือนไม่มี ยังไม่ได้เก็บเกี่ยว ถ้าเกี่ยวแล้ว ข้าวเต็มอยู่ในยุ้ง ก็ดีใช่มั้ย วันไหนไม่มีตังค์ ลูกไม่มีไปโรงเรียน เราแบ่งมาขาย

งานปลูกข้าวไม่ยาก ที่ยากคือเราไม่มีตังค์ใช้รายวัน รายเดือน เพราะปลูกข้าวมันเป็นเงินยาว ทำนาไม่ยาก เราไม่มีเงินเดือนใช้แค่นั้นแหละ ปัญหาของมัน อยู่ยามเราได้เงินทุกเดือน อุ่นใจ ค่าน้ำไฟค่านั่นนี่ เสริมกัน แต่ต้องขยัน อดทนสู้ ท้อถอยไม่ได้เลย

ผมตกงานอยู่ ผมยังแสวงหางานอยู่ ถ้ามีให้ทำ ก็ทำ แต่มันไม่มี ช่วงนี้โควิดหางานไม่ได้ ลำบาก เราอายุมากแล้ว เขาเลือกวัยรุ่น บางที่ชอบคนแก่ก็มี เขาว่าคนหนุ่มมักอยู่ไม่นาน แต่คนแก่บางครั้งเราไปช้า เพราะต้องเอางานไร่นาให้จบก่อน

เป็น รปภ. มาหลายที่ เคยมีประสบการณ์เจอเหตุด่วนเหตุร้ายบ้างมั้ย

โดยมากเป็นอุบัติเหตุ รถชนป้ายบ้าง เมา พุ่งมาชน บางครั้งชนแล้วเราไม่ทัน มันหนี ถ่ายรูปไว้ไม่ทัน เจ้านายเล่นเราอีก โจรขโมยไม่ค่อยมี มีแต่พวกตำรวจมายึดยาบ้า ตอนอยู่โรงแรมแกรนด์แมนชั่น เขายิงกัน ผมตกอยู่ในวงปืน ตำรวจยิงใส่มัน มันยิงใส่ตำรวจ มันไม่ยอมนะ หนี ไปจับได้ที่อำเภอปัวโน่น ดีที่ผมไม่โดนลูกหลง ไม่งั้นจบเหมือนกัน
ยิงขนาดนั้น ยังจับไม่ได้ รถมันยางแบน แต่ขับหนีไปถึงปัว ตำรวจยิงโดนรถแขกกระจกแตก เขามาห้ามผม อย่าบอกว่าตำรวจยิง แบบนี้มันไม่ได้สิ เจ้าของเขาจะเล่นงานเราอีก ผมก็ต้องบอกเพราะผมเห็น คุณทำของเขาเสียหาย รถที่ผมดูแล ผมต้องรับผิดชอบ ก็บอกไปตามนั้น

มีอีกที ที่ชัยวัฒน์ออโต้ ผมเคยโดนเอาปืนจี้ให้เปิดกุญแจ

ผมบอกว่าเปิดไม่ได้ เขาขู่ไม่เลิก ผมบอกไม่มีๆ ทำไงได้ ฆ่าลุงก็ตาย มันเล่นหนัก ขู่ปังๆ ว่าจะตายหรือเอากุญแจมาให้ เลือกเอา

ผมบอก ไอ้น้องเอย จะฆ่าลุงก็ได้ ลุงไม่มีให้ กุญแจอยู่ที่เขา ไม่ได้โกหก

พูดไปเท่าไรสถานการณ์ก็ยังไม่ดี ไม่รู้มันติดยาหรือเปล่า สุดท้ายผมดึงเอาปืนออกมา เอ้า ถ้าไม่ใครก็ใครละนะ เราแลกกัน เอามั้ย ผมตัดสินใจว่าถึงไหนถึงกัน ไม่กูก็มึง แลกกันแล้ว

มันยอมอ่อนลง ผมก็พยายามพูดดีๆ

ลุงแก่แล้ว ถ้าไม่มีคือไม่มี เราเป็นลูกน้องเขา ประตูไม่ใช่ว่าผมเปิดได้ เขาไม่ไว้ใจเรา จะมารีดเลือดจากปู มันไม่ได้
มากันสองคน คนหนึ่งขี่มอเตอร์ไซค์จังก้ารอ

 

nandialogue

 

ตอนนี้ตกงาน ?

ใช่ แต่เราต้องสู้ ค่อยมองหาไป ทำนาอย่างเดียวไม่พอ เพราะข้าวมันไม่มีราคา ตอนนี้ขายอยู่ตันละหมื่น บางทีลงไปตันละเจ็ดพันแปดพัน

พวกผมทำข้าวเหนียว ภาคเหนือนี่ถ้าปลูกข้าวเจ้าเราไม่ได้ขายเลยนะ คนแถวนี้ไม่กิน

ปัญหาหลักคือข้าวไม่ได้ราคา

ถ้าให้พอใจเลยนี่คือต้องเท่าไร

น่าจะต้องตันละหมื่นเจ็ด หมื่นแปด ไม่งั้นไม่คุ้ม ค่าไถ ไร่ละพัน ซื้อยาคุมลิตรละ 650 บาท หว่านเสร็จ ฉีดคุมเลย คุมแห้ง มันจะช่วยได้ประมาณเดือนหรือเดือนครึ่ง หลังจากนั้นฉีดอีก ลิตรละหกร้อยกว่าเหมือนกัน ตั้งแต่ปลูกจนเกี่ยว ฉีดยาสองครั้ง ปลูกกรกฎาฯ เกี่ยวพฤศจิกาฯ ถ้าได้หมื่นเดียว ขาดทุน เท่ากับเราเหนื่อยเปล่า

ตอนนี้อยู่ไปแบบนี้ ถือว่ายังไงก็คงดีกว่าก่อสร้าง นั่นต้องซื้อข้าวกิน ทำนา ถ้าได้เกินหมื่น หรือได้หมื่นปลายๆ เรายังมีกำไร ไม่ต้องซื้อข้าวกิน เหลือก็ได้ขายด้วย แล้วเอามาลงทุนวันหน้า

เขามาซื้อข้าวเราที่นี่ หรือเอาไปขายที่ไหน

มาหาที่บ้าน แต่บางครั้งราคามันไม่ได้ พ่อค้าเอาไปกินหมด ราคาไม่ดี ผมไม่ขาย เก็บไว้ก่อน ชะลอ บ้านผมมีที่เก็บ
หมื่นเดียว ขายไม่ได้ เก็บไว้ดีกว่า เก็บได้สองสามปี ปัญหาเรื่องข้าวเน่า ผมไม่เชื่อ นอกจากน้ำท่วมหรือนาตรงนั้นแช่น้ำ ถ้านาแถวนี้ไม่มีทาง ข้าวเน่า

 

กินข้าวที่ตัวเองปลูกนี่มันเป็นยังไง อร่อยกว่าซื้อเขากินมั้ย

อร่อยกว่าสิ เพราะว่าเราเลือกแล้ว คัดที่ดีๆ ไว้ ของคนอื่นสู้ไม่ได้ ของเรากินดีกว่า

ราคาข้าวเอาแน่เอานอนไม่ได้ ไหนจะต้องอยู่ตากแดดตากฝน เคยนึกอิจฉาคนทำงานในห้องแอร์มั้ย

คนเราไม่เหมือนกันนะ เขาอยู่ห้องแอร์ก็คงสบาย เราอยู่แบบนี้ก็ไม่เป็นไร ผมไม่กลัวแดด ฝนตกก็เย็นดี ไม่มีปัญหาเรื่องความลำบาก พอสู้พออยู่ไปได้ ถ้าข้าวขายไม่ได้ราคานั่นแหละมีปัญหา เพราะเราไม่มีเงินเดือน ไม่มีสวัสดิการ
ผมทำนามาตั้งแต่อายุสิบแปด เคยไปทำไร่ที่เพชรบูรณ์ เถ้าแก่ใหญ่เขามาได้แฟนที่หมู่บ้านผม เขาดึงผมไปเป็นคนงาน สมัยโน้นเขาให้ปีละห้าพัน มีข้อแม้คือต้องแบ่งถั่วลิสงให้ผมด้วย ขอถั่วสี่ถัง ถังละยี่สิบลิตร ผมได้ตัวนี้ แต่ละปีขายได้ 5-6 หมื่น

อยู่กับเขา 6 ปี แล้วแยกวงกับลูกพี่ เรามีทุนแล้วนี่ ตอนนั้นยังอยู่เพชรบูรณ์ เช่าที่ปลูกข้าวโพด ปลูกถั่ว ดึงคนงานบ้านเราไปช่วย เมื่อก่อนไม่ใส่ปุ๋ย ข้าวโพดงาม หัวเบ้อเร่อเบ้อร่า ช่วงหลังไปทำที่พิษณุโลกด้วย เช่าที่เขา 80 ไร่ เอาคนงานไปช่วยเกือบ 20 คน

ถือว่าประสบความสำเร็จมั้ย

สำเร็จ

แล้วทำไมถึงเลิก

บ้านเราอยู่ที่นี่ พ่อแม่ญาติพี่น้อง แล้วทางเพชรบูรณ์ พิษณุโลก ตอนนั้นมันเถื่อน โดยเฉพาะหนองไผ่ โหดมาก ปล้น จี้กันบ่อย อยากกินควายใช่มั้ย เดินไปหา จับเอามาเลย อยากกินไก่ เอากระสอบป่านไปใส่มาเลย แถวนั้นโหด
ผมเคยโดนเขาเอาท้ายปืนตีหัว โดนเตะล้มติดโอ่งมังกร

ห้ามดิ้น ใครดิ้น โดน มันมากันหลายคน สู้ไม่ได้ ผมดิ้น มันเอาท้ายปืนตี เอาไก่ในบ้านเราไป

เราไม่ต้องคิดอะไร เวลาเจอแบบนี้ วันนี้ทีมึง มึงเอาได้ เอาไป วันหลังทีเราบ้าง

พรรคพวกถาม อยากกินเนื้อควายมั้ย เอารถไถไปเลย ไปที่นั่นที่นี่ เอารถไถไปใส่

เคยไปมั้ย

ไปสิ ถ้าเราไม่ไป ไม่สมรู้ร่วมคิด อยู่ไม่ได้
โดนเขาตี เคย ไปเอาควายเขา ก็เคย เราเป็นลูกน้อง ฝืนไม่ได้
ที่เราไปขโมยคือไฟต์บังคับ ถ้าไม่ไป อยู่ไม่ได้ เราตกในวงโจร เราต้องเป็นโจร ไม่ใช่ตกแล้วไม่ยอมทำตาม คนไหนปากไม่ดี เขาเห็นพฤติกรรมไม่ดี เขาเก็บ สุดยอดเลย พิษณุโลกกับเพชรบูรณ์เมื่อก่อน

กลับบ้านเพราะเรามีทุนบ้างแล้วด้วย ?

ใช่ ตอนนั้นเงินแสนมีความหมาย อายุประมาณสี่สิบ ผมกลับมาซื้อที่ที่น่าน บ้านที่อยู่ทุกวันนี้ไม่ใช่มรดกพ่อแม่ เป็นน้ำแรงเราเอง ซื้อที่ปลูกบ้าน ไร่หนึ่ง หมดไปหลายตังค์ ทำเกษตร หามา สะสม เก็บ ผมประหยัดด้วย เหล้าบุหรี่ ไม่เอา

มรดกพ่อแม่มีนา 20 ไร่ ยังไม่แบ่ง ผมมีพี่น้อง 6 คน รอจนกว่าไม่มีแม่แล้วค่อยว่ากัน ตอนนี้ใครทำไหว ทำไป
ผมทำไร่ทำนา ลงทุน เช่าที่ริมน้ำน่าน ใส่ข้าวโพด งามดี ใส่ถั่วด้วย จนเลี้ยงลูกสาวจบปริญญาตรีสองคน คนที่สามผู้ชาย เรียน ปวส. อยู่สองปี ตอนนี้ถอยแล้ว ไม่สู้

 

nandialogue

 

ทำอะไรบ้าง ทุกวันนี้

ทำนา ทำไร่ข้าวโพด ปลูกถั่วลิสง ถั่วเหลือง ฟักทอง ถั่วฝักยาว เลี้ยงวัวอีกสี่ตัว

ถ้าจะขาย ก็ได้ เคยขาย วัวตัวละ 3-4 หมื่น บางช่วงเคยเลี้ยงเป็นสิบตัว แต่มันหนักเกิน หาหญ้าให้กินไม่ไหว เราคนเดียว ถ้าเกินสี่ตัว ไม่ไหวแล้ว

ใช้เวลาเท่าไร กว่าจะขายได้

ไม่ถึงปี แล้วแต่เราจะเอาราคาเท่าไร สามหมื่น สี่หมื่น ถ้าอยากได้เพิ่มอีก เลี้ยงไว้ ผมไม่ขาย เลี้ยงวัวราคามันอยู่ที่เรา ต่างกับหมู อันนั้นกิโลฯ ละร้อยยี่ แต่บางทีลงมาถึงหกสิบ เจ็ดสิบ ก็เคย หมู ราคาอยู่ที่พ่อค้า ถ้าวัว ควาย ราคาอยู่ที่เรา ไม่พอใจ ไม่ขาย เลี้ยงรอไว้ก่อนได้

หญ้า ผมปลูกเอง วัวโรคน้อย มีแค่พวกยุงกัด หน้าฝน ยุงเยอะหน่อย เหมือนคนเรา ถ้าฝนตก เราดูแลไม่ดี สัตว์ป่วยได้ เป็ดไก่ ก็มี ผมเลี้ยงหมด

มีวันหยุดกับเขาบ้างหรือเปล่า

ไม่มี ผมไม่มี พักผ่อนในตัว เสาร์อาทิตย์ไม่มี

ปีหนึ่งหยุดกี่วัน

ไม่ได้หยุด สงกรานต์ ปีใหม่ ไม่หยุด ก่อนสงกรานต์ยิ่งงานเยอะ เร่งเก็บถั่วเหลือง ก่อนฝนจะมา ถั่วได้เงินดี กิโลฯ ละ 17-18 บาท คุ้มค่าเหนื่อย ฉีดยาครั้งเดียว เงินดีกว่าข้าว ปลูก พฤศจิกาฯ ธันวาฯ เกี่ยวต้นๆ เมษาฯ ยังไม่ถึงสงกรานต์ เกี่ยวแล้ว ถั่วชอบแดด

บางทีลูกชวนให้ไปเที่ยว ผมอยากไปอยู่นะ ทะเลสวยๆ แต่ตอนนี้ไม่มีเวลา

เคยไปทะเลกี่ครั้ง

ช่วงทำงานอยู่เพชรบูรณ์ พิษณุโลก ไม่ได้ไป แต่พอกลับมาน่านแล้วมีช่วงหนึ่งผมไปทำถุงมือยางที่หาดใหญ่ ขึ้นรถไฟไป ได้เที่ยวทะเลช่วงนั้น บริษัทพาไป เคยเล่นบอลชายหาด นิสัยเราคือเข้าหมู่ไหน เอาหมู่นั้น

เมืองนอก เคยไปมั้ย

ตอนอยู่หาดใหญ่เคยไปมาเลเชีย ที่อื่นยังไม่เคย เที่ยวต่างประเทศใช้ทุนเยอะ เสียเวลา ถ้าไปแล้วได้เงินด้วยก็ดี ไปเที่ยวเฉยๆ เสียเงิน งานยุ่งด้วยตอนนี้

 

เหล้ายา ไม่นึกอยากกิน ?

ไม่ไหว นานๆ กินที กินนิดเดียว
เมื่อวานตอนใกล้มืด เก็บวัวเข้าคอกแล้ว เพื่อนบ้านนั่งกินเหล้าดองยา เขาเทมาให้แก้วหนึ่ง ก็เอ้า โอเค เขาดีกับเรา โบกเดียวพอนะ บุหรี่ไม่เอาเลย ตั้งแต่หนุ่ม

แต่เหล้าก็เคยมีช่วงที่กินอยู่บ้าง ?

เคย ช่วงที่มีครอบครัวแล้วเครียด บางครั้งมันจะมีอีหนูมาชอบๆ เราก็เขว เริ่มสองใจ มีปัญหา ตอนหลังตัดสินใจว่าพอ หยุด ผู้หญิงคนนั้นไปมีครอบครัวแล้ว ผมอยู่กับคนนี้คนเดียว แฟนคนแรกในชีวิต เรียนโรงเรียนเดียวกันมาตั้งแต่เด็ก

ครั้งนั้นถือว่าปัญหาใหญ่ ?

โถๆๆ อย่าเลยนะ ปัญหาพวกนี้ เราเป็นหนี้สินยังไม่หนักเท่า สมองจะระเบิด ถ้าแฟนคนนี้ดุ จบเลย โชคดีแฟนคนนี้ใจดี

เครียดหนัก ตีไม่แตก กลางคืนนอนไม่หลับ อายุประมาณสามสิบห้า ปรึกษาเพื่อนร่วมงาน มันก็อยากช่วยเหลือ แต่ช่วยอะไรไม่ได้ เราก็ เออๆ ตัวมันเองก็จะเอาตัวไม่รอด

ปัญหานี้ไม่เกี่ยวกับการปลูกข้าว ?

ไม่เกี่ยวๆ (หัวเราะ) นี่ปัญหาชีวิต ต้องสร้างชีวิตใหม่

กะว่าจะเกษียณเมื่อไร

อายุสัก 65-70 ปี ตอนนี้ 57 ปี คิดว่ายังแข็งแรงอยู่

ทำนายี่สิบไร่ วันหยุดไม่มี ถ้าตีรายได้ต่อปีเป็นเงินเดือน น่าจะตกเดือนละประมาณเท่าไร

น่าจะหมื่นสอง

ถือว่าคุ้มมั้ย

พูดยาก ผมเป็นเกษตรกร เราแค่พยายามเอาตัวรอด ถ้าให้เลิกทำนาไปค้าขาย แล้วมันไม่ได้ขาย อย่างเจอโควิดนี่ผมจบเลยนะ จะกินอะไร ข้าวต้องซื้อ เงินเดือนไม่มี

โควิดไม่กระทบชาวนา ?

ผมอยู่กลางทุ่งนา จังหวัดน่านตอนนี้มีคนติดโควิดสี่ห้าร้อย ผมอยู่ทุ่งนา ไม่น่ากลัวเท่าไร ไม่ได้อยู่ใกล้พวกที่เสี่ยง เราป้องกันตัวเอง ทำงานกลางแดด เหงื่อไหลทั้งวัน ฟ้าทะลายโจร เรามี ผมให้ฟรี ใครต้องการ เอาไปเลย ไม่ต้องซื้อ ไปหาเลยที่บ้านผม

โควิดมา คนบ้านนอกยังพออยู่ได้ พวกที่แออัดจะติดง่ายกว่า อยู่ไม่ได้ ฉีดก็ไม่รอด

ฉีดวัคซีนไปแล้วหรือยัง

ยัง มี อสม. มาถาม ผมบอกยังไม่ฉีดดีกว่าเพราะฟังข่าวแล้วยังไม่นิ่ง ยังไม่เชื่อคุณภาพ ไม่มั่นใจ เห็นบางคนฉีดแล้วทำไมมีปัญหา โรคไม่หาย คนจะหาย งั้นเราดูไปก่อน รอเป็นคิวสุดท้ายก็ได้ อยู่แบบนี้ ไม่รีบ ให้เขาทดลองกันไปก่อน บางคนวูบก็มี ผู้ใหญ่บ้านที่นี่ฉีดแล้วหน้ามืด เกือบกลับไม่ถึงบ้าน

วันที่ไม่ทำนาแล้ว คิดว่าจะขายที่หรือเก็บไว้

อยู่ที่ลูกหลาน แต่ถ้าผมยังอยู่ ผมไม่ให้ลูกหลานขายเพราะเป็นของเรา ที่ดินมรดก อยากเก็บไว้ตอนจนตรอกจริงๆ เลือดเข้าตา

นาตรงที่ติดถนน ไร่กับสองงาน เขาให้ล้านสาม ผมยังไม่ขายเลย ลึกเข้ามาแถวนี้ถูกกว่า ตกไร่ละ 4-5 แสน ระยะทาง 5 กิโลฯ จากเมือง ผมอยู่อำเภอเมืองนะ น้ำ ไฟ สะดวกสบาย อบต.น้ำครกใหม่ บริหารได้ดี

ทุกวันนี้ยังมีความฝันอะไรมั้ย

อยากได้ที่เพิ่มอีก ผมจะเลี้ยงวัวเพิ่ม หาที่ปลูกหญ้า

นา ถึงวันหนึ่งอาจจะเลิก เลี้ยงวัวนี่มันเงินออมสิน ลองคิดดูอย่างต่ำๆ วัวตัวละ 3 หมื่น มี 5 ตัว ก็แสนห้า อย่างถ้าวันนี้ไม่มีตังค์ เราขาย เดือนหน้าไม่มีตังค์ ขาย มันช่วยได้มาก

น้องเขยเคยบอกจะขายให้ไร่ละห้าแสน มีสวนสักด้วย สักต้นใหญ่ขนาดใช้ปลูกบ้านได้แล้ว มีเป็นร้อยต้น

ฝันอื่นๆ ล่ะ มีอีกมั้ย

ไม่มี ถ้าเลี้ยงวัวแล้วว่าง ก็อาจไปเที่ยวเชียงใหม่ เชียงราย ที่ไหนไม่เคยไป ก็ดี ได้ดูบ้านเมืองเขาว่าเป็นยังไง หรือทางลาว ผมอยู่ใกล้แค่นี้ยังไม่เคยไป ไม่มีเวลา ถ้าเลี้ยงวัว บางวันฝากแม่บ้านได้บ้าง วัว เราไม่ต้องเฝ้าอยู่ตลอดเวลา

อย่างวันนี้ถือว่าพัก ไม่ทำงาน ถ้าทำ ก็ไม่ได้คุยกัน.

 

 

nandialogue

 

nandialogue

เรื่อง: วรพจน์ พันธุ์พงศ์

ภาพ: อธิวัฒน์ อุต้น

You may also like...